Pertsona-izenak

Latineko Mars, Martis gerraren jainkoaren izenetik sortua. Euskal Herriko mendebaldean gaur egun astearteari martitzena ('Martitz-en, Marteren eguna', irudi duenez) esaten zaio.

Marcelo (es), Marcel (fr)

Ikus Martzelo.

Latineko Marcellus-en Marcellinus gentiliziotik dator. 303. urtean hil zuten San Martzelino aita santua, Dioklezianoren garaian. 1897an haren oroimenez eraiki eta godoek suntsitutako basilikaren kripta aurkitu zuten. Santuaren eguna apirilaren 26an da. Aldaera: Markelin (Deun-ixendegi euzkotarra).

Martín (es), Martin (fr)

Martin izenaren hipokoristikoa. 1366an Baztanen (Nafarroa) ageri da, eta 1448an Arrasateren (Gipuzkoa) erreketa ospetsuan. Bilbon gatzaren gaineko zergaren kontrako altxamenduetako buruzagien izenetan oinarriturik matxinatu eta matxinada hitzak sortu ziren. 1596. urtean argitaraturiko Refranes y Sentencias liburuan ere azaltzen da. Ikus Martin.

Mariren semeetako bat dugu hau; bestea Atarrabi da. Euskal mitologian ekaitza eta harria bidaltzen ditu. Eskandinaviar mitologiako Thor jainkoak dituen antzeko ahalmenak ditu.

Bilboko Museo Historikoan gorderik dagoen Durangaldeko idolo (bertan irodu deitua) ospetsuaren izena. Burdin Aroko zezen edo hartza da, hanka artean eguzkia eta ilargia dauzkana.

Miguel (es), Michel (fr)

Emiliano (es), Émilien (fr)

Latineko Aemilianus ('Aemilia leinukoa') hitzetik. Kukullako Done Miliaga monasterioan (Errioxa) bizi izan zen V-VI. mendeetan. Haren bizitza eta mirariak Gonzalo de Berceok idatzi zituen. Kondairak dioenez, Simancasko guduan kristauen alde agertu zen, Done Jakue bezala edo erromatarren garaian Kastor eta Polux bezala. Gogoratu beharra da monasterio horretako Donemiliagako Glosak deitu ohi direnetan azaltzen direla euskararen eta gaztelaniaren lehendabiziko lekukotasun idatziak. Santuaren eguna azaroaren 2an da. Aldaerak: Emiliano eta Emillen (Deun-ixendegi euzkotarra).

Deun-ixendegi euzkotarra (Arana eta Eleizalde, 1910) lanean proposatutako gizon izena. Ikus Maria femeninoen zerrendan.

Miguel (es), Michel (fr)

Mikel izenaren hipokoristikoa (ikus Mikel). Iruñerrian azaltzen da, 1366. urtean.