Pertsona-izenak

Baztango Lekaroz herriko mendia (Nafarroa). Ikusi Legate.

Gipuzkoako herria. Ikusi Legazpi.

Kanala (Bizkaia) herriko Andre Mariaren ermita, XVI. mendean Sukarrietara mezatara joateko izaten ziren zailtasunak zirela-eta eraiki zutena, itsasadarra zeharkatu behar baita.

Erdi Aroko izena. Gamarran (Araba) 1050ean agertzen da eta urte bat beranduago Durangon. Leiren 1257an dokumentatzen da, urte horretan Legundia Xaberrikok lehenago senarrak Leireko monasterioari emandakoa berrestean: 'Ego dompna Legundia de Saverri cum infantibus meis'. 1053an, Elorrioko (Bizkaia) Barria monasterioaren emate-agirian, Leguntia aldaera azaltzen da.

Erromatarren garaiko Akitaniako idazkunetan (I-III. m.) agertzen den izena. Gehienetan Leherenni / Leherenno latindurik azaltzen da.

Lehor hitz arruntaren aldaera eta Leireko monasterioari lehendabiziko idazkietan ematen zaion izena (Leior, Leyor). Ikus Leioari eta Leire.

Ohiko izena Erdi Aroan. Aipamen zaharrena Abadiñoko (Bizkaia) Done Bikendi elizako hilarri batekoa da: 'Ego Lehoari et Maria'. Erdi Aroan anitz aldaera izan zituen: Leioar, Lehioari, Lehior, Liger, Leier... Irudi duenez, latineko Legionarius izenaren euskal bilakaeraren ondorena da. Zaraitzuko euskaldunek Leire mendia adierazteko erabiltzen zuten Lexuri izena honekin dago loturik. Ikus Lehior eta Leire sarrerak.

Leireren Erdi Aroko aldaera da hau. Ikus Leire.

Nafarroako monasterioa eta Andre Mariaren adbokazioa. IX. mendean eraikitako Salbatoreko monasterioa lur eta etxe askoren jabe izan zen Nafarroa osoan. Gainera, bertan Nunilo eta Alodia santen erlikiak eta Nafarroako errege batzuen gorpuak gorde ziren. Eraikuntza ikusgarria eta balio handikoa bada ere, aipagarriena soto edo kripta dugu. Leire, irudi duenez, latineko Legionarius izenetik atera da. Aldaerak: Leiore eta Lexuri.

Gorbeiako Itzina mendiguneko gailurra (Bizkaia). Ikusi Lekanda.