Pertsona-izenak

Ikus Nahia.

Naiarako (Errioxa) Andre Mariaren adbokazio ezaguna, behinola Naiara idazten zen herrikoa. Monasterioaren sortzaile izandako Gartzia VI.a bertan dago ehortzirik, Nafarroako beste errege-erregina asko bezala, Naiaran egon baitzen luzaz nafar gortearen egoitza. Bizkaiko jaun izandako Lope Haroko Ona ere bertan dago lurperaturik. 1076an Gaztelako Erresumak bereganatu zuen.

Aulestiko (Bizkaia) auzoa, Ilunzar mendiaren (727 m) magalean.

Euskal adjektiboa Gipuzkoako kostaldean lasai hitzaren sinonimoa. Azken aldion maiz haurrak izendatzeko erabili izan da. Ikus naro.

Natividad (es), Noelle (fr)

Ikus Jaione.

Ea (Bizkaia) herriko auzoa eta Andre Mariaren adbokazioa. Kondaira asko daude Ama Birjina honen inguruan. Horietako baten arabera irudi zaharra erre nahi izan omen zuten, Italiatik ekarritako beste batez ordezkatzeko, baina zipilatzeko partez norbaitek santa Ageda ermitan gorde omen zuen. Beste elezahar batek dioenez, aurkitu zuten lekutik urrun eraiki nahi izan omen zuten ermita, baina ezin, eramandako material guztiak gauez aurkikuntzaren lekura itzultzen omen ziren eta. Herriko batek zer gertatzen zen jakin nahian zelatan jarri omen zen, eta ikusmena galdu. Lehorte garaian eskatzen zioten laguntza. Oraingo eraikuntza 1430. urtekoa da.

Urtaro baten izena eta naturaren indar gehienak bezala mitologiako izakia. Esaera zaharretan askotan agertzen da: 'Negua elhurte, uda ogite'; inoiz pertsona balitz bezala hitz egiten zaio: 'Uda ta negu, eguzu ogi ta su'.

Urtaroetako bat da negua. Askotan agertzen da esaera zaharretan ('negua elurte, uda ogite') eta inoiz pertsona balitz bezala hitz egiten zaio.

Dolores (es)

Deun-ixendegi euzkotarra (Arana eta Eleizalde, 1910) lanean gaztelaniazko Dolores-en baliokidetzat proposatzen den izena. Andre Mariaren adbokazio hau Alemaniako Marinthal santutegian sortu zen, XIII. mendean. Bost izan ziren hasieran Ama Birjinaren min edo nekeak: Simeonen profezia, Jesus tenpluan galtzea, kartzelaratzea, gurutzean hiltzea eta errukia. Beranduago beste bi gehitu zitzaizkien bost horiei, eta horreatik, irudietan zazpi gezik zeharkatzen dute Ama Birjinaren bihotza. Santuaren eguna irailaren 15ean da.

Erdi Aroko izena. Valpuestako (Burgos) dokumentazioan agertzen da, esaterako. A. Irigoienen ustez, Nicetus izenaren aldaera datekeen Niceti(us)-etik sortu zen Lekeitio toponimoa.