Pertsona-izenak

XVI. mendean Gipuzkoan azaltzen den izena. Osagaiak Eneko-tik atera den Neko, patronimikoaren -(e)(i)tz atzizkia eta -a bukaera femeninoa dira. Irudi duenez, Enekoren emaztekientzako aldaera besterik ez da hau, Onekaren parekoa beraz. Ikus, orobat, Eneka.

Nera eta Nereo izenen baliokide femeninotzat Deun-ixendegi euzkotarra (Arana eta Eleizalde, 1910) lanean ematen den forma. Nereo Greziako itsas jainko zaharra zen, Poseidonen aurrekoa. Izen bereko santua Erroman bizi izan zen I. mendean, eta harengandik sortu zen, analogiaz, Nerea emakume izena. Ikus Nerea.

Jabetza adierazten duen hitz hau ponte izentzat erabili izan da, artikuluarekin (Nerea) zein artikulurik gabe (Nere). Diktadura garaian, euskal izenak debekaturik baitzeuden, erdarazko Nereoren femeninoa zela esaten zen, egiazki euskaraz duen adieragatik erabiltzen bazen ere. Aldaera: Enea. Ikus Nere.

Akitaniako idazkunetan agertzen da euskal izen hau, erromatarren garaian (I-III. m.). Saléchan-go (Frantzia) elizako horman dagoen hilarri batean eta Tolosako museoko beste batean irakur daiteke Nescato izena.

XIX. mendearen amaieran sortutako izena. Osagaiak neska eta haur direla dirudi. Ikus Birkiñe eta Neskuts.

XIX. mendearen amaieran 'birjina' adieraz sortutako izena da hau. Osagaiak neska eta huts dira, alegia 'zeharo neska, erabat birjina' eman nahi zen aditzera, irudi duenez. Ikus Birkiñe eta Neskur.

Nicanor (es), Nicanor (fr)

Grezierako Nikánor 'gizon garailea' hitzetik. San Nikanor apostoluen laguntzailea izan zen. Santuaren eguna urtarrilaren 10ean da.

Nicolás (es), Nicolas (fr)

Deun-ixendegi euzkotarra (Arana eta Eleizalde, 1910) lanean proposatutako izena. Ikus Nikolas.

Nicolasa (es), Nicole (fr)

Grezierako Nikoláos 'garaitzailea' hitzetik. San Nikolas Mirako apezpikua izan zen IV. mendean. 1087an merkatari batzuek santu honen erlikiak Bari (Italia) hirira ekarri zituztenez geroztik berarenganako eraspen edo debozioa ikaragarri handitu zen. Egin zituen mirarietan, sarri, hiru zenbakia agertzen da, zein Jainkoaren Hirutasunarekin loturik baitago. Mediterraneo inguruan Poseidon ordezkatu zuen eta Europako iparraldean Santa Klaus sortu. Euskal Herriko zenbait tokitan Nikolas izena ematen zaie izaki mitologiko batzuei. Aldaera: Nikole (Deun-ixendegi euzkotarra).

Nicolás (es), Nicolas (fr)

Nikolas izenaren Erdi Aroko aldaera da Nikolau. Esaterako Ziortzako kolegiatan (Bizkaia) agertzen da, XV. mendean. Ikus Nikolas.