Leku-izenak

- Laguntza

*: Hizki bat edo gehiago ordezkatzeko
(mendi*, aba*za, *mendi)

?: Hizki bakarra ordezkatzeko
(oihan?, e?titxu, ?adriano)

Esteribar - Lekuak - EODA

Esteribar (Udalerria)

Entitatea:
Antolakuntza/Udalerria
Herritarra:
esteribartar 
Arautzea:
Euskaltzaindiaren araua 
Non: Esteribar
  • eçteriuar - (--) UTR.FGN , N.331, N.400

    Zer:
    Non:
    Jatorria: NA.TM

  • ezteribar - (1066) MD.DMLEIRE , N.78

    Zer:
    Non:
    Jatorria: EUS.NHI

  • ezterivar, ezterivarr - (1127-1132) OST.CDR , N.2

    Zer:
    Non:
    Jatorria: EUS.NHI

  • ezteriuar, ezteriuarr - (1137) OST.CDR , N.3

    Zer:
    Non:
    Jatorria: EUS.NHI

  • azteriuar - (1192) UTR.FGN , II, N.48

    Zer:
    Non:
    Jatorria: EUS.NHI

  • azteriuar - (1192) FORPC.CFMNA , N.31

    Zer:
    Non:
    Jatorria: EUS.NHI

  • eçteriuarr, vallis de - (1203) OST.CDR , N.26

    Zer:
    Non:
    Jatorria: EUS.NHI

  • ezteriuar, ezteriuarr - (1203) FORPC.CFMNA , N.60

    Zer:
    Non:
    Jatorria: EUS.NHI

  • ezteriuar, ezteriuarr - (1218) OST.CDR , N.49

    Zer:
    Non:
    Jatorria: EUS.NHI

  • ezteriuar, ezteriuarr - (1266) OST.CDR , N.201

    Zer:
    Non:
    Jatorria: EUS.NHI

  • ezteriuar - (1266/02/15) FDMPV.007 , 49. dok., 115. or. [ACR, Privilegios, F.1, N.12]
    (...)
    Thibalt por la gracia de Dius rey de Nauarra, de Champania e de Bria cuemde palazin, a todos los confrades de Val d’Arci, e de Val d’Erro, e de Ezteriuar, qui sedes de la confradria del hospital de Ronçasuailles, salud e gracia
    (...)

    Zer: Ibarra
    Non: Nafarroa
    Jatorria: FDMPV.007

  • eztirivarr - (1268) FEL.CEINA , N.339

    Zer:
    Non:
    Jatorria: EUS.NHI

  • ezterivar, ezterivarr - (1280) ZAB.COMPNA , 136

    Zer:
    Non:
    Jatorria: EUS.NHI

  • esterivarr - (1280) ZAB.COMPNA , N.374, N.1855-1876

    Zer:
    Non:
    Jatorria: EUS.NHI

  • val de estheriuar - (1366) CAR.PNAXIV , 666 (D.d dok. [AGN, sign. gb.], 182r)

    Zer: Ibarra
    Non: Nafarroa
    Jatorria: CAR.PNAXIV

  • val d'ezteriuar - (1366) CAR.PNAXIV , 509 A (D.b dok. [AGN, sign. gb.], 66v A)

    Zer: Ibarra
    Non: Nafarroa
    Jatorria: CAR.PNAXIV

  • ezterivar, ezterivarr - (1366) CAR.PNAXIV , 465, 509

    Zer:
    Non:
    Jatorria: EUS.NHI

  • val d'ezteriuarr - (1366) CAR.PNAXIV , 465 B (D.b dok. [AGN, sign. gb.], 29v)

    Zer: Ibarra
    Non: Nafarroa
    Jatorria: CAR.PNAXIV

  • val d'ezteriiuarr - (1366) CAR.PNAXIV , 510 B (D.b dok. [AGN, sign. gb.], 67r B)
    (...)
    Summa de los fuegos de Val d'Ezteriuarr: XXXV [Es de otra mano el resto del folio]
    (...)

    Zer: Ibarra
    Non: Nafarroa
    Jatorria: CAR.PNAXIV

  • val d’ezteriuarr - (1366 [1990]) DRPLV , III, 51. or.
    (...)
    Gorago aipatu den Ilurdo pertsona-izenari dagokiola Illurdoç eta Illurdoiz- patronymikoak ere agertzen dira, Seniore Beila Illurdoç (1066 urtea, Leire. f. 266, ikus R. Ciérvide, FLV, 28 [1978], 87 orr.), loco quem dicunt Garsea Illurdoizteguia, L. Michelena-k aipatua, Apellidos vascos. 3ª ed., San Sebastián 1973, nº 554, XIII-garren mendea, Irache. Nafarroan Yllurdoz toponymoa agertzen da anthroponymiatik heldurik, (1366 urtea, PN-XIV. F.Sang., 467 orr.), Val d'Ezteriuarr-en, geroago Ilurdoz erara izkribatu izan dena. // Formazioaren aldetik badirudi aurreko aldean agertzen den Ilur- elementua Aquitania-ko izkrizio zaharretako llvrberrixo typoko protoeuskarazkoekin konpara litekeela nolabait, CIL XIll, 23. Baina oraingoz ez dugu hemen sakonduko bide hori. // Berrekailuari dagokionez ikus bizar, ezker, zabar, eta abar, hitzek zenbait kasutan gibelean daramaten -do: // Bizardo [...] Ezkerdo [...] Zabardo.
    (...)

    Zer:
    Non:
    Jatorria: DRPLV

  • val d’ezteriuarr - (1366 [1990]) DRPLV , III, 69. or.
    (...)
    En relación con el nombre de persona llurdo mencionado arriba aparecen también los patronímicos Illurdoç e Illurdoiz-: Seniore Beila Illurdoç (año 1066, Leire, f. 266, véase R. Ciérvide, FLV, 28 [1978], p. 87), loco quem dicunt Garsea Illurdoizteguia, citado por L. Michelena, Apellidos vascos, 3ª edición, San Sebastián 1973, nº 554, siglo XIII, Irache. En Navarra aparece el topónimo Yllurdoz procedente de la antroponimia (año 1366, PN-XIV, F.Sang., p. 467), en Val d'Ezteriuarr, que más tarde se ha escrito como Ilurdoz. // En lo que se refiere a su formación parece que el segmento llur- del comienzo podría compararse de alguna manera con elementos protovascos del tipo IIvrberrixo de inscripciones Aquitanas antiguas, CIL XIII, 23. Pero de momento no profundizaremos aquí por esa vía. // En relación con el sufijo véase el elemento -do que llevan añadido en algunos casos palabras como bizar, ezker, zabar, etc., 'barba', 'zurdo', 'desaliñado'. // Bizardo [...] Ezkerdo [...] Zabardo.
    (...)

    Zer:
    Non:
    Jatorria: DRPLV

  • val de esteribar - (1534 [1967]) NAN.C , N.530, F.168? [ID.PDNA, 315. or.]

    Zer: Ibarra
    Non: Nafarroa
    Jatorria: ID.PDNA

  • esteribar - (1800 [1967]) NAN.PAPS , LEG.160, CARP.8, F.82 [ID.PDNA, 331. or.]
    (...)
    Errea. No se conocía término con esta denominación, aunque algún anciano aseguraba haber pertenecido al valle el que con este nombre pertenecía al valle de Esteríbar
    (...)

    Zer: Ibarra
    Non: Nafarroa
    Jatorria: ID.PDNA

  • esteribar - (1800-1833) AÑ.LPV , 56 A
    (...)
    Pueblos Vascongados de Navarra [...] Anue, como Arciprestazgo, comprende los Valles siguientes: [...].
    (...)

    Zer:
    Non:
    Jatorria: AÑ.LPV

  • esteribar - (1802) DRAH , I, 272
    (...)
    valle del 3.º part de la mer. de Sangüesa, ob. de Pamplona, r. de Navarra. Se compone de los lugares siguientes: fuegos. AGORRETA 2 IROZ 6. ANCHORIZ 3. IRURE 3. AQUERRETA 3. LEVANOZ [errata, 514: LERANOZ] 5. ARLETA 0. OLLOQUI 4. ARCITURI 0. OSTERIZ 3. BELZUNEGUI 0. SAIGOS 2. ERREA 3. SARASIVAR 4. EUGI 7. SETUAIN 5. EZQUIOZ0. TIRAPEGUI 3. GUENDULAIN 4. URDANIZ 1. IBULUSQUETA 0. URTASUN 0. IDOY 0. USECHI 3. IDOYETA 0. ZABALDICA 7. ILARRAZ 2. ZAY 3. ILURDOZ 5. ZUBIRI 6. IRAGUI 5. ZURIAIN 4. En el apeo del reyno de Navarra hecho en el año 1366, ademas de los pueblos referidos, cada uno de los quales tenia los fuegos de labradores que le van señalados, constaba este valle de los lugares siguientes: ESCALDI, desp. OCHABAIN, id. ARMENDI, id. BURRIN, id. BASAGAIZ, id. FAUSQUETA, 3 fueg. AGOIBAR, id. LAYAZCUE, desp. GURBINDO, 3 fuegos. EGUIA, id. LAPASTI, id. ESNOZ, desp. La poblacion de todos los que en el dia tiene es de 2019 personas, y en cada uno hay un regidor que se elige por turno de casas, y éstos nombran anualmente un diputado para gobierno del valle. Confina por n. con los lugares de Zilbeci y Erro del valle de este nombre, por e. con los valles de Arce y Arriaigoiti, por s. con la villa de Huarte cabe Pamplona, y por o. con los valles de Anué, Olaibar y Ezcabarte. El rio Arga, que corre de n. á s. por todo el valle dexando unos pueblos á la derecha y otros á la izquierda, riega y fertiliza los campos de los lugares que tiene inmediatos y en situacion llana. Los que están al n. se hallan colocados en terreno escabroso , y los que caen al o. en cuestas y próximos á montes. Los que tiene el valle abundan de pinos, hayas y robles, y en sus términos se coge una mediana cosecha de trigo, avena, gimo, beza, arrayan, habas , arvejas, y en algunos pueblos vino. A.
    (...)

    Zer:
    Non:
    Jatorria: DRAH

  • ezteribar - (1829 [1553]) CENS.CAST.XVI , Ap. 169
    (...)
    En la valle de Ezteribar / [Habitantes ó fuegos:] 234
    (...)

    Zer: Udalerria, ibarra
    Non: Nafarroa
    Jatorria: CENS.CAST.XVI

  • azteribar, esteribar, ezteribar - (1911-1925) ALT.GPVN , II, 376

    Zer:
    Non:
    Jatorria: EUS.NHI

  • esterenibar, esterenzubi - (1911-1925) ALT.GPVN , II, 376, 938

    Zer:
    Non:
    Jatorria: EUS.NHI

  • esteribar - (1947 [2000]) IRIG.MAT , 414 [SAL.STAIN, 128. or.]
    (...)
    Irigarai (1947: 414) opinaba al respecto que Astrain, Azterain estaba relacionado con Esteribar, Esterenzubi, Asterriea, y parece, por lo tanto, que en opinión de este autor Asterius como origen de Astrain no era admisible, aunque no lo dice directamente
    (...)

    Zer: Ibarra
    Non: Nafarroa
    Jatorria: SAL.STAIN

  • ibar-, ivar- - (1956) M.IFOV , 184. or.
    (...)
    Las oclusivas sonoras, empleando este término en el sentido limitado que más abajo se indica, se conservan por lo general, tanto en posición inicial como en interior de palabra: // Γέβαλα (Ptol.), actual Guevara, Guebara (Ál.). // Heredia (Ál.), doc. Deredia, Heredia < herediu, pl. heredia. Cf. también Δηούα (Ptol.), actual Deva, río y población en Guip. // Como es sabido, lo que llamamos oclusivas sonoras se realizan como oclusivas o espirantes, según la posición, con una distribución muy parecida a la del español de hoy. La pronunciación fricativa de la b está claramente descrita por Oihenart a mediados del siglo XVII. // No hay indicios que apoyen la presunción de que el vasco medieval distinguiera entre -b- oclusiva y -u- (-v-) fricativa como el cast. de aquella época. En los documentos se emplean casi indistintamente las dos letras (Zabal- y Zaval-, Ibar- e Ivar-, -barri y -varri, etc.), lo que parece probar que no había más que un fonema y que la realización corriente de este en posición intervocálica era una fricativa
    (...)

    Zer: Toponimoen osagaia
    Non: Euskal Herria
    Jatorria: M.IFOV

  • esteribar - (1966-1973 [2005]) IÑ.SATR.PV , 47, 149. or.
    (...)
    Toponimoa
    (...)

    Zer:
    Non:
    Jatorria: IÑ.SATR.PV

  • azteribar, esteribar, ezteribar - (1968-2003) EGIPV , XI, 592

    Zer:
    Non:
    Jatorria: EUS.NHI

  • elortz-esteribar - (1974) LIZ.LUR , 25. or. (mapa)

    Zer: Eskualdea
    Non: Nafarroa
    Jatorria: LIZ.LUR

  • esteribar - (1974) LIZ.LUR , 49, 50-51. or.
    (...)
    Lizarrako merinaldea Ega harroan kokatzen bada, Sankozakoa antzeratsu Iratikoan: Esteribar, Egues, Aranguren, Elortz eta Ibargoiti haranak izan ezik, hauek Argakoak direlako eta Luzaide, Errobikoa (Nive) delako […] Artzibar, Lizoain, Egues, Arriasgoiti, Longida eta Esteribar haranak dira hirugarren alderdikoak [...] Esteribarkoak [herri guztiak udal bakar batean elkarturik] ere bai, Larraosaña [sic] izan ezik [...] Esteribar, berriz, Arga garaian; geopolitika zentzu pixka batekin, Nafarroa Behererako eta handik Lapurdi, Zuberoa eta Europarako bide izan behar luke [...] Elizak -eta honek beti izan du politika erakundeek baino bizkortasun gehiago lurralde antolaketak aldatzeko- hiru haran horiekin osatzen den artziprestazgoa (Ibargoiti izenekoa) Iruñaldeko bailaran sartu du, eta baita Esteribar artziprestazgoa ere (Esteribar eta Egues haranekin osatzen dena). Iruñaldeko herriak izan ezik, gainbehera doa alderdi hau. 288,51 km2 eta 5.217 bizilazun [sic] ditu
    (...)

    Zer: Ibarra, udalerria
    Non: Nafarroa
    Jatorria: LIZ.LUR

  • esteribar: esteribar (esteribartar) - (1978) E.EUS.UD , Euskera, XXIII (1978, 1), 323. or.

    Zer:
    Non:
    Jatorria: E.EUS.UD

  • esteribar: esteribar (esteribartar) - (1979) E.UDAL , 27

    Zer:
    Non:
    Jatorria: E.UDAL

  • esteribar - (1989/01/30) NAO , 13. zkia., 258-260. or. [BOE, 298, 1989/12/13, 38731-38732. or.]
    (...)
    Decreto Foral 16/1989, de 19 de enero, por el que se determina la denominación oficial de los topónimos de la zona vascófona de Navarra. // Artículo único. La denominación oficial de los topónimos de la zona vascófona de Navarra que se relacionan en el Anexo a este Decreto Foral será la legal a todos los efectos dentro del territorio de la Comunidad Foral. // DISPOSICIONES FINALES // 1ª. Se faculta al Consejero de Presidencia e Interior para dictar las disposiciones precisas para el desarrollo y aplicación de este Decreto Foral. // 2ª. Este Decreto Foral entrará en vigor el día siguiente al de su publicación en el "Boletín Oficial" de Navarra. // ANEXO // DENOMINACIÓN OFICIAL DE TOPÓNIMOS DE LA ZONA VASCÓFONA DE NAVARRA // NAFARROAKO HERRI IZENDEGIA // I. Zona Vascófona / I. Euskal Eremua [...] ESTERIBAR
    (...)

    Zer:
    Non:
    Jatorria: NAO

  • esteribar: esteribar - (1990) EUS.NHI , 0980000 P.226

    Zer:
    Non:
    Jatorria: EUS.NHI

  • esteribar - (1991) JIM.ESTN , 21. or.
    (...)
    Los topónimos compuestos llegaron frecuentemente a constituir un todo indivisible (Fustiñana, Candipuerca, por ejemplo), fenómeno que se prodiga en la toponimia euskérica, como evidencian ejemplos tan corrientes como Rekaldea (Erreka aldea), Mendiluz, Iturzar, Gazarrieta, y muchos nombres de valles (entre ellos Aibar, Aranguren, Esteribar, Izagaondoa), de comarcas (Iruñerria, Basaburua) y localidades (Iturgoyen, Erriberri, Zubiri). La necesidad de precisar con la máxima exactitud el emplazamiento de una finca o un punto concreto del término municipal o concejil, obligó a la utilización de frases descriptivas, explicativas o puntualizadoras de la situación, recurso conocido y practicado desde antiguo hasta nuestros días por pastores y agricultores.
    (...)

    Zer:
    Non:
    Jatorria: JIM.ESTN

  • esteribar - (1993/10/06) NAO.NA.2000 , 122. zkia., 098
    (...)
    DECRETO FORAL 253/1993, de 6 de septiembre, sobre la composición y denominaciones de la zonificación “Navarra 2000”
    (...)

    Zer:
    Non: Nafarroa
    Jatorria: NAO.NA.2000

  • esteribar - (1994) OV.11 , 89-91
    (...)
    [Dermio baten zatiketa. Harana] Izen hau gehienetan oinarriari zuzenean loturik edireten dugu: Arrizutagarana (Eslaba), Baltsarana (Ezporogi), Dorretarana (Eslaba) Lakuarana (Galipentzu), Leatxearana (Moriones)… baina leku-denborazko genitiboaren laguntza duela ere agertzen da: Garandako harana (Galipentzu), Zalduako haran handia (Eslaba)… Beste batzutan bi modutara azaltzen da: Epaizaran / Epaizko harana (Eslaba), Lakuarana / Lakuko harana (Galipentzu)… Interesgarria da, harana aztertzerakoan, honen eta bere sinonimoa bide den ibarra-ren arteko berdintasun-desberdintasunak finkatzea, edo behintzat finkatzen saiatzea. Izan ere, gai honetaz arduratu diren autoreek ez dute argitasun handirik atera, eta bion arteko aldea agertarazten saiatu direnean ez dute asmatu. Julio Caro Baroja, adibidez, honela mintzo zaigu haran eta ibar-ez [HGPV, 125. or.]: "«Valle» en vascuence, «aran» o «ibar», parece ser entidad que está por encima, hasta cierto punto, de otras divisiones, como, por ejemplo, la navarra de «cendea»…" Orri azpiko ohar batean bien arteko aldea zehazten saiatzen denean honela diosku: "«aran» parece ser el valle de montaña ante todo: «ibar» parece un valle fluvial o vega mas frecuentemente. En Alava «ibarra» es voz que sale con frecuencia en escrituras de los siglos XVII, XVIII y XIX" Gure ustez autore honek ez du asmatu, erreferentzi-puntutzat gure alderdiko toponimia hartzen badugu behintzat, Oibar aldean haran-ak bakarrik mendiko bailarak ez direlako. Aitzitik, toki zelai eta lauetan azaldu ohi dira (ez beti, jakina), erreka baten inguruko eremua adierazten dutelarik. Ibar, beste alde, Galipentzun baizik ez da azaltzen, huts-hutsa (Ibarra), zabala lagun duela (Ibarreko zabala), edo eta, aski bitxia dirudiena, harana-rekin batera (Ibarreko harana). Kasu honetan Ibarreko harana eta Ibarreko zabala-k Ibarra-ko errekaren inguruko alderdia ematen dute aditzera, lehenak bailara, eta bigarrenak bailara horren zabalgunea. Aintzakotzat Nafarroako bailaren izenak hartzen baditugu ere ez dirudi Caro Barojak proposatzen duen bereizketa egokia denik. Esaterako, Bertizarana-n bada erreka, Esteribar-en bezal-bezala, eta ez dugu uste lehen hori bigarren hau baino askoz menditsuagoa edo goragokoa denik. Egia da Aranguren-en erreka txar batzu besterik ez dagoela, baina Ibargoiti-koak ere ez dira izugarri horietakoak. Azken bailara hau, bestalde, lehen hori baino gorago dago, izenak berak adierazten duenez, eta hortaz ez dugu uste Caro Barojaren aipatu ustea ontzat har daitekeenik. Mitxelenaren arabera haran Iparraldeko tradizioan orokorra da (baina ez zuberoeraz), eta Hegoaldeko literaturan adibide bakan batzu besterik ez dugu, Azkue arte. Honen hiztegia argitaratzearekin ordea, ohizko bilakatu bide zen mugaz honaindian ere [OEH]. José María Satrústeguik argitara eman dituen Mitxelenaren eskutitzen artean bada ohar bilduma moduko bat [FLV, 54, 1989, 243-275. orr.], eta bertan hizkuntzalari ospetsua zena le(i)ze eta osin-en arteko aldea zehazten ari delarik haran eta ibar-en arteko desberdintasunaz ere mintzo zaigu, bidenabar: "Casi seguramente, le(i)ze y osin no eran sinónimos (aún ahora, creo, cuando se habla de simas profundas en el agua no se emplea más que osin y Azkue añade, dato que no he podido confirmar, que osin es «mar» en Iciar). Del mismo modo que, aunque esto es más dificil de probar, haran e ibar no significaban ambos «valle» a secas". Hemen garbi ikusten da haran eta ibar ez direla osotara elkarren adierakideak, baina ez, ordea, aldea zertan datzan. Ura izatean edo ez izatean agian?, hau da, errekarik izatean edo ez izatean? Zernahi gisaz, eta esan bezala, gure alderdian kasu batean ez beste guztietan haran dugu toponimian, eta seguru asko hau izanen zen hizkera arrunteko hitza. Hortaz, haran Iparraldean ezezik, Hegoaldean ere (Ekialdean bederen) erabiltzen zela ondorioztatu beharko dugu [Toponimian agertu arren eguneroko hizkeran ibar, bailara edo beste zerbait erabil zitekeen, halaz ere. Larrasquetek, adibidez, honela hitz egiten digu aran-ek Zuberoan duen presentziaz: "inconnu aujourd'hui, mais conservé dans les noms de pays, de maisons, de familles" (OEH-n aipatua). Lhandek ere antzeko zerbait diosku DBF-n, baina oraingoan Iparraldeko hiru euskalkiak aintzat harturik: "val, vallon. Le mot se conserve surtout dans les noms propres: Aranburu, Aranederr, etc."].
    (...)

    Zer:
    Non:
    Jatorria: OV.11

  • esteribar - (1996) NA.TM , XXXVI, 31-32
    (...)
    Antzinako ibarra eta udalerria, herri hauek osatua: Agorreta, Antxoritz, Akerreta, Enea, Ezkirotz, Eugi, Gendulain, Idoi, Ilarratz, Ilurdotz, Inbuluzketa, Iragi, Irotz, Irure, Larrasoaña, Leranotz, Olloki, Osteritz, Saigots, Sarasibar, Setoain, Urdaitz, Urtasun, Usetxi, Zabaldika, Zubiri (herriburua) eta Zuriain. Horiei hainbat jaurerri erantsi behar litzaizkieke, hala nola Arleta, baita herri hustuak ere ausarki. Udal mugapeak (140,9 kilometro karratu) muga hauek ditu: Erregerena, Legua eta Kinto mendiak (I), Erroibar (E), Lizoainibar (HE), Eguesibar (H), Uharte hiria (HM) eta Olaibar eta Anue ibarrak ere bai (M). Arga ugaldeak zeharkatzen du ipar-ekialdetik hego-mendebaldera, hura baitu ardatz nagusi eta bere ur gehien-gehienen biltzaile, bi aldeetatik ibari-adar gertatzen zaizkion erreken bidez. Klima azpiatlantiarra du mendiburuan eta mendebaldean, eta azpimediterraniarra, berriz, hego-ekialdean eta ekialdean. Bertako landaredia pagoek, ler gomek, haritzek eta gaztainondoek osatzen dute; pinuak ere badira oihan berrietan. Oihanak lurraldearen erdia baino gehiago estaltzen du (7.385 Ha). Handik urtean 2.000 metro kubiko zur inguru atera izan dira, pinua eta pagoa bereziki. Gainerakoa lugorriak eta larreak (4.520 Ha) ziren 1984an, baita lur landuak ere (1400 Ha. belar-soro, labore, lekadun eta patata). Abeltzaintzaren aldetik, 1988.eko zentsuaren ariora 1.362 behi zeuden, pirenaikoak, suitzar arreak eta frisiarrak. Honez gain 5.025 ardi, 219 zaldi eta 964 zeni daude. HISTORIA: Ibar honen izena XI. mendeaz geroztik agertzen da "Ezteribar" idatzita. Honekin batera "Esteribar" dakar Foru Orokorrak eta XIII. mendeko beste zenbait agirik, eta batzuetan "Azteriuar" ere bai (1191). Iruñeko apezpiku Antso Larrosakoak Orreagako erromesetxea sortu zuenean, hura hornitzeko errenten artean ibarreko parrokienak sartu zituen, abatetxeak barne, Larrasoainzarkoa kasurako. Antso Azkarrak foru bidez arautu zituen hemengo koilazoen petxak "de Olloqui usque in Agorreta", etxe bakoitzak zergatako ordaindu behar zuen zenbatekoa zehaztuz. Errege berak 1203an eman zuen foruan zehaztu zen urtean eta dirutan zenbat ordaindu behar zen ehiztarien petxatako. Zangozako merinerriko 1428ko Sutondoen Liburuak ematen du hainbat tokitako kapareen berri; Urtasusnen kasurako, "son franco e no an cargas de pecha alguna", Urdaitzen ("todos son fijos dalgo", bat kenduta), eta Arletan, ezkutari baten bizitoki. Biztanle gehienak petxariak ziren, eta erregeri, Orreagari, San Joanen ordenakoei (Zabaldika) edo katedralari (Irotz) ordaintzen zizkioten zergak. Aitortzen zutenez, aziendak haztetik, ogia eta ardoa lantzetik eta bereziki Iruñera egurra saltzera eramatetik bizi ziren, "bien mezquinament", "bien estrechament" bizi ere. Donejakue Bidea, erromatarren garaiko bidearen ondorengo, dugu ibarreko hego atalaren bizkarrezurra. Erroko mendatetik etorririk, Zubirin ("zubi ondoan") Argako ur-ibilgua gainditzen du, Bideko elezahar eta erritoak atxikirik dituen Erdi Aroko zubia erabiliz. Bideak Hegoaldera jarraitzen du, parez pare ugaldearekin, eta gero Ultzamako arrora iragaten da eta Arreko zubiraino ateratzen, hori baita ibarreko hegoaldeko muga. Hor erromesetxearen hondarrak eta Hirutasun Sainduaren eliza daude. Eugin, "Real Fábrica de Armas" garrantzitsua izan zen (1535), XVIII. mendea arte ibili zena. Haren hondarrak herri horretako iparraldean daude beti. Hegoaldean, berriz, "Magnesitas de Navarra" lantegia dago, 1945ean Eugin aurkitu ziren meatzeetatik heldu diren materialak lantzeko tokia. Herri horretako mugapean eta Urtasungoan ere eraiki zen Iruñea edateko uraz hornitzen duen urtegia Argaren ur-ibilguaren gainean. XIX. mendearen erdialdean errotak zebiltzan Eugin, Urdaitzen, Urtasunen eta Zabaldikan, eta teileriak, berriz, Ilurdotzen eta Zubirin. Mendearen lehen erdi aldean 1.100 biztanle baino gehiago zituen. Gaur egun (1992), 1.422 dira (Zubirik eta Eugik buru egiten dute, hurrenez hurren 425 eta 336 dituztela).
    (...)

    Zer:
    Non:
    Jatorria: NA.TM

  • esteribar - (1996) BEL.DEN , 186-187
    (...)
    Significado dudoso. Comentario lingüístico: El segundo elemento del nombre es ibar 'valle', pero el primero, Ezter, no es claro. Julio Caro Baroja (382), por un lado, cita la hipótesis de Altadill que relaciona el nombre del valle con la idea de garganta o torrente. Pero, por otro lado, piensa que «podría explicarse por la actividad más conocida de ciertos de sus pobladores. Yanguas indica, en efecto, que a los pecheros del valle se les llamaba "cazadores" I 219 y 467. Ahora bien en vasco el cazador se le denomina "eiztari"». En otro momento (383) propone una etimología mucho más audaz: «¿Podría imaginarse que de "Val Dexter" ('valle de la derecha) se ha hecho "Esteribar" o mejor "d'Esteribar"? "Val Dextre" podría servir como modelo…». J. Orpustan (384) defiende que los topónimos bajonavarros Esterenzubiy Esterengibel deben interpretarse como 'puente de las gargantas' y 'detrás de las gargantas', concluyendo que ester es eztarri 'garganta y no 'piedra de afilar'. Por último, y teniendo en cuenta la variante antigua Azteribar, se podría pensar en el nombre de persona Áster. Recuérdese que cerca de Zubiri está el despoblado de Azterain, formado con ese nombre de persona y que, quizá, guarde relación con el nombre del valle. Traducciones curiosas y explicaciones populares: A. Campión pensó en vasco haitz 'peña'.
    (...)

    Zer:
    Non:
    Jatorria: BEL.DEN

  • esteribar - (1996/05/01) NA.IZ , 098-0000

    Zer: [Udalerria]
    Non: Nafarroa
    Jatorria: NA.IZ

  • esteribar - (1999) NA.IZ , 098-0000

    Zer:
    Non:
    Jatorria: NA.IZ

  • esteribar - (2000) EL.BEL.NA.TOP , 65

    Zer:
    Non:
    Jatorria: EL.BEL.NA.TOP

  • esteribar - (2005) SAL.OSTN , 121
    (...)
    Nombres que hacen referencia a la situación de la localidad o son descriptivos (…) Descriptivo es Olatzagutia, reducido a Olazti en el uso oral vasco, de olatza (< ola 'cabaña') más sufijo -tza locativo, más gutia 'pequeña'; es algo así como 'la pequeña majada'. Oibar, Aibar en castellano, tiene como segundo elemento ibar 'valle', común en toponimia: Erroibar, Esteribar, Ibargoiti, Olloibar… Oibar es un topónimo que se repite, lo que hace pensar que se trata de un apelativo que posteriormente se lexicalizó: Oibar (despoblado de Pueyo), Oibar (topónimo de Eraso, en Imotz), Oibar (Zubieta, Iñigo, 1996, 402-403)…
    (...)

    Zer:
    Non:
    Jatorria: SAL.OSTN

  • esteribar - (2006) NA.IZ , 098-0000

    Zer:
    Non:
    Jatorria: NA.IZ

  • esteribar - (2007) NA.IZ , 098-0000

    Zer:
    Non:
    Jatorria: NA.IZ

  • esteribar (esteribartar) - (2007/03/23) OB.AG , 1.2
    (...)
    Onomastika batzordeak Ziordian izandako bileran onartutako izena
    (...)

    Zer: Udalerria
    Non: Nafarroa
    Jatorria: OB.AG

  • esteribar - (2008) NA.IZ , 098-0000

    Zer:
    Non:
    Jatorria: NA.IZ

  • esteribar - (2009) NA.IZ , 098-0000

    Zer:
    Non:
    Jatorria: NA.IZ

  • Esteribar: esteribartar - (2009) ARAUA.155 , LIII (2008, 3), 996. or.
    (...)
    Esteribar (euskara); Esteribar (ofiziala). Herritar izena: esteribartar. Eskualdea: Esteribar. Merindadea: Zangoza
    (...)

    Zer: Udala
    Non: Nafarroa
    Jatorria: ARAUA.155

  • esteribar - (2011) NA.IZ , 098-0000

    Zer:
    Non:
    Jatorria: NA.IZ

  • esteribar - (2012) NA.IZ , 098-0000

    Zer:
    Non:
    Jatorria: NA.IZ

  • Esteribar - (2019) NA.TOF , 444453

    Zer: División administrativa
    Non: Esteribar (Inbuluzketa)
    Jatorria: NA.TOF

  • esteríber (esterìbertárrak) - (1990) [EUS.NHI]
  • Esteribar (ofiziala)
  • Esteribar (gaztelania)
UTM:
ETRS89 30T X.620739 Y.4755094
Koordenatuak:
Lon.1º31'8"W - Lat.42º56'24"N

Kartografia:

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper