(...)
SAUGUIS, con. de Tardets; mentionné en 1470 (contrats d'Ohix, fº 11). - Sauguis-Saint-Étienne, depuis la réunion de Saint-Étienne: 27 juin 1843. - On dit en basque Zalguice. - Sauguis était une baronnie relev. de la vicomté de Soule
(...)
(...)
2º Le nom primitif a été seulement défiguré par la prononciation étrangère, française ou espagnole [...] C'est ainsi que Sauguis (Soule) est une altération béarnaise du basque Zalguice; Luxe (B.-Nav.), de Lukuce; Succos (B.-Nav.) de Sokuece, etc., noms dont la composition étymologique est assez apparente
(...)
(...)
601. paragrafoa.- zalgue «veza, cierta hierba dañosa», Zalgize (forma oficial Sauguis «de zalghi [es decir, zalgi], cizaña, mala hierba, y de tze, cantidad» (Chaho, RlEV III, 287). Semeo Çalquea Egoçquueco es el nombre de un collazo de Garzariain en 1236, llamado también Semero Çalquea de Egoçquue; cf., en Artajona, Eneco Arbelia, Arbeylla, Sancius Arbeylha, es decir, «arveja».
(...)
(...)
La vocalización de l ante consonante se da también en los dialectos franceses meridionales próximos al País Vasco: of. Sauguis (Soule), vasc. Zalgize. Como faltan completamente otros ejemplos vascos, no parece admisible la etimología que para Ova propone Menéndez Pidal (Oríg. 103), dada la situación de la aldea vizcaína
(...)
(...)
Cuando l implosiva se ha vocalizado en u se trata de préstamos, tomados de hablas romances (gascón sobre todo) en que ese fenómeno ya se había realizado: (...) cf. vasc. Zalgize, of. (forma bearnesa) Sauguis
(...)
(...)
Arballa biek, handiak eta txipiak, egiten dute ziberotar bigarren eskualdea, erdi aldekoa. Hamabost herri dira guztira. Arballa handian: Gotañe, Idauze, Irabarne (Libarrenx), Mendikota, Mendi, Ozaze, Arrokiaga, Donaztebe (St.-Etienne) eta Zalgize
(...)
Zer: Herria Non: Arbaila handia (Zuberoa) Jatorria:
LIZ.LUR
lostau de la abadie de sauguis -
(2000)
ORP.MAISMED, III. kap., 141. or. [Censier]
(...)
En se rapprochant du Béarn il y a davantage d’abbadies en Soule: deux ont rang de noblesse au Moyen Age selon le Censier, celle de Sauguis (“Lostau de La abadie de Sauguis Ez gentiu…”) dont le nom basque apparaît en 1344 apat salguys, et celle de Laruns (“Lostau de Labadie de Laruns Ez Caber et gentiu”); celle d’Ithorrots est encore tenue pour franche au XIVe siècle (“Lostau de La abadie diptorrotz Ez ostau deu Rey”) quoique citée en tête et classée au milieu des nobles à la cour de Licharre de 1337; l’ abbadie de Barcus (nommée par sa “patronne- abbesse”, qui n’est que la maîtresse du moment, au Censier: “Lostau de Labadesse…”), qui sera tenue pour noble comme la précédente à l’époque classique, et celle de Montory (“lostau dabadie…”) sont citées parmi les autres maisons avec les mêmes devoirs à la vicomté que celles-ci; celles de Mendibieu (“Lostau de Labadie Ez de Jaureguisahar De menditte…”) et d’Osserain (“Lostau de Labadie Ez dossarainh…”) étant fivatières de nobles [44 J.-B. Orpustan: “Les noms de maisons issus du latin abbatia dans le Pays basque médiéval (Labourd, Basse-Navarre et Soule)”, Antoine d’Abbadie 1897-1997, Congrès international, Euskaltzaindia Bilbao 1998, p. 481-492. J. de Jaurgain en appendice à un article de la Revue de Béarn, Navarre et Lannes n°18-19 Pau 1885 p. 313-321, sous le titre “VIII. Les maisons nobles de la Soule et les juges-jugeants de la Cour de Licharre en 1613”, écrit: “Enfin, il y avait en Soule deux abbayes laïques non nobles: celle d’Arrast dont la maison abbatiale était appelée Abbadie, et celle de Berrogain dont la maison abbatiale portait le nom de Landestoy”. Au Censier cette dernière dite landastoy est comme les autres maisons du lieu fivatière du seigneur béarnais de Méritein; la première n’est pas citée]
(...)
la abadie de sauguis -
(2000)
ORP.MAISMED, II. kap., 83. or. [Censier]
(...)
celle de Sauguis (1347 aphat salguys, Censier la abadie de sauguis ez gentiu…)
(...)
Zer: Etxea, herria Non: Zalgize Jatorria:
ORP.MAISMED
apat salguys -
(2000 [1344])
ORP.MAISMED, III. kap., 141. or.
(...)
selon le Censier, celle de Sauguis (“Lostau de La abadie de Sauguis Ez gentiu…”) dont le nom basque apparaît en 1344 apat salguys
(...)
Zer: Jauregia, herria Non: Zalgize Jatorria:
ORP.MAISMED
apat salguys -
(2000 [1344])
ORP.MAISMED, I. kap., 54. or.
(...)
Certains noms apparaissent dans des documents navarrais, comme en 1307 un johan çaldaqui (nom originaire de Haux), en 1344 apat salguys (forme basque pour l’Abbadie de Sauguis)
(...)
Zer: Jauregia, herria Non: Zalgize Jatorria:
ORP.MAISMED
salguys -
(2000 [1347])
ORP.MAISMED, V. kap., 294. or.
aphat salguys -
(2000 [1347])
ORP.MAISMED, II. kap., 83. or.
(...)
La Soule médiévale comportait 8 maisons dont trois avaient rang de noblesse: celle de Sauguis (1347 aphat salguys, Censier la abadie de sauguis ez gentiu…), de Laruns et d’Abense-de- Bas. Celle d’Ithorrots est maison franche au moment de la rédaction du Censier (ez ostau deu Rey…) quoique citée parmi les nobles en 1337 (voir le chapitre I) et par la suite anoblie; de même que celle de Barcus (qui doit “fief de 8 sous morlans et péage”), et peut-être celle de Montory. Celles de Mendibieu et d’Osserain étaient fivatières [23 A propos des maisons “abbayes”, cf. J.-B. Orpustan “Les noms des maisons issus du latin abbatia dans le Pays basque médiéval”, Antoine d’Abbadie 1897-1997. Congrès International, Hendaye-Sare 1997, Bilbao, Euskaltzaindia 1998, p.481-492. Pour les maisons “hôpitaux” dépendant des Ordres Hospitaliers, cf. Cl. Urrutibéhéty, Casas Opitalia. Diez siglos de historia en Ultrapuertos, Pampelune 1982]
(...)
Zer: Etxea, herria Non: Zalgize Jatorria:
ORP.MAISMED
(...)
Sauguis, Zalgiz(e) (Zalgiztarr) (apat salguys 1347, salguis 1657) // (sauguis 1337, 1520, 1690) // Le maintien de la latérale étymologique en basque est aussi régulier et anciennement attesté que sa vocalisation romane dans le nom officiel: apat salguys qui apparaît dans un compte navarrais est en fait le nom de la maison noble du lieu nommée en basque “Apate”, latinisme correspondant au roman “abadie” (1455 labadie de sauguis), citée au Censier dans un compte navarrais. On pense habituellement que la base est zalge “vesce, ivraie” en basque (23 [DAUZAT, A., et ROSTAING, Ch. op. cit. [Dictionnaire étymologique des noms de lieux de France, Paris, Nouvelle édition revue et augmentée 1984] p. 645]), suffixé ici avec -iz de sens locatif ou collectif comme dans beaucoup de toponymes. Bien que des noms botaniques soient très fréquents dans l’ancienne toponymie basque, ce serait le seul emploi connu de ce mot
(...)
Zer: Herria Non: Zalgize-Doneztebe (Arbaila Handia, Zuberoa) Jatorria:
ORP.NTB
bourg de sauguis -
(2015)
ANN.MAIR, www.annuaire-mairie.fr/rue-sauguis-saint-etienne.html (Autres types de voie)
BEM.GUY - Recueil d'actes relatifs à l'administration des rois d'Angleterre en Guyenne au XIIIème siècle, Recogniciones Feodorum in Aquitania
Laburdura: BEM.GUY
Egilea: BÉMONT, Charles
Titulua: Recueil d'actes relatifs à l'administration des rois d'Angleterre en Guyenne au XIIIème siècle, Recogniciones Feodorum in Aquitania
Lan oharra:
Paratzailea:
Bilduma:
Aldizkaria:
Argitaletxea: Imprimerie nationale
Tokia: Paris
Data: 1914
Erreferentzia:
Oharrak:
Mota: bibliografia
Erauzketa: partziala
Alorra: dokumentazioa
IKER.27 - Onomastique [et peuplement] du Nord du Pays Basque (XI-XVe siècle)
Laburdura: IKER.27
Egilea: GOIHENETXE, Eugène
Titulua: Onomastique [et peuplement] du Nord du Pays Basque (XI-XVe siècle)
Lan oharra:
Paratzailea:
Bilduma:
Aldizkaria:
Argitaletxea: Goyhenetche
Tokia: Bordele
Data: 1966
Erreferentzia:
Oharrak: Doktorego tesia. Argitaratua (Xarles Videgain), Iker-27, Euskaltzaindia, Bilbo 2011. Datuak azken argitalpen honetatik jaso dira
Mota: bibliografia
Erauzketa: guztizkoa
Alorra: dokumentazioa
NAN.C - Comptos saila
Laburdura: NAN.C
Egilea:
Titulua: Comptos saila
Lan oharra:
Paratzailea:
Bilduma: Nafarroako Artxibategi Nagusia
Aldizkaria:
Argitaletxea:
Tokia: Iruñea
Data:
Erreferentzia:
Oharrak:
Mota: artxibategia
Erauzketa: partziala
Alorra: dokumentazioa
ORP.MAISMED - Les noms des maisons médiévales en Labourd, Basse-Navarre et Soule
Laburdura: ORP.MAISMED
Egilea: ORPUSTAN, Jean-Baptiste
Titulua: Les noms des maisons médiévales en Labourd, Basse-Navarre et Soule
Lan oharra:
Paratzailea:
Bilduma:
Aldizkaria:
Argitaletxea: Izpegi
Tokia: Baigorri
Data: 2000
Erreferentzia:
Oharrak:
Mota: bibliografia
Erauzketa: guztizkoa
Alorra: dokumentazioa
R.GASC - Rôles Gascons, transcrits et publiés par...
Laburdura: R.GASC
Egilea: MICHEL, Francisque Xavier & BÉMONT, Charles
Titulua: Rôles Gascons, transcrits et publiés par...
Lan oharra: 4 liburuki
Paratzailea:
Bilduma:
Aldizkaria:
Argitaletxea:
Tokia: Paris
Data: 1896-1962
Erreferentzia:
Oharrak: I. liburukia: 1242-1254, Paris 1884 eta 1254-1255, Paris 1896
II. liburukia: 1273-1290 ...par Charles Bémont, Paris 1900
III. liburukia: 1290-1307, Paris, 1906
IV. liburukia: 1307-1317, publiés par Y. Renouard sous la direction de R. Fawtier, Paris, 1962
Mota: bibliografia
Erauzketa: partziala
Alorra: dokumentazioa
CASS - Carte de Cassini [Carte de l'Académie]
Laburdura: CASS
Egilea: CASSINI, César Françoise & CASSINI, Jacques Dominique
Titulua: Carte de Cassini [Carte de l'Académie]
Lan oharra:
Paratzailea:
Bilduma:
Aldizkaria:
Argitaletxea:
Tokia: Paris
Data: 1756-1815
Erreferentzia:
Oharrak: 1:86400 eskalako 181 orrik osatzen dute mapa hau, Frantziako zaharrena. Euskal Herria honako lau orri hauetan kokatzen da: 107 Orthez, 108 Pau, 139 Bayonne eta 140 Saint-Jean-Pied-de-Port.
BAB eremuari dagokion jatorrizko orria (139) Baionako Udal Artxibategietan kontsulta daiteke. Signatura: C.238
Jacques Dominique Cassini (1748-1845) né à Paris, membre de l'Académie des sciences. Il achève la publication de la carte.
C'est à l'initiative de Louis XV (roi de 1715 à 1774), impressionné par le travail cartographique réalisé en Flandre, qu'est levée la première carte géométrique du Royaume de France.
Les cartes ont été réalisées à l'échelle "d'une ligne pour cent toises", soit 1/86400e
Les levés commenceront en 1760 et se termineront en 1789.
La publication sera retardée par les événements de la Révolution pour n'être achevée qu'en 1815.
La carte de Cassini servira de référence aux cartographies des principales nations européennes pendant la première moitié du XIXe siècle.
Mota: kartografia
Erauzketa: partziala
Alorra: dokumentazioa
Arch.Gram - Uskara eta Franzes Gramatika, Uskalherrietako haurrentzat eguina
Laburdura: Arch.Gram
Egilea: ARCHU, Jean B.
Titulua: Uskara eta Franzes Gramatika, Uskalherrietako haurrentzat eguina
Lan oharra: Bigarren Edizionea
Paratzailea:
Bilduma:
Aldizkaria:
Argitaletxea: Foré eta Lasserre
Tokia: Baiona
Data: 1835
Erreferentzia:
Oharrak:
Mota: bibliografia
Erauzketa: partziala
Alorra: dokumentazioa
RAY.DTBP - Dictionnaire topographique, Béarn et Pays Basque
Laburdura: RAY.DTBP
Egilea: RAYMOND, Paul
Titulua: Dictionnaire topographique, Béarn et Pays Basque
Lan oharra:
Paratzailea:
Bilduma:
Aldizkaria:
Argitaletxea: Imprimerie Impériale
Tokia: Paris
Data: 1863
Erreferentzia:
Oharrak: Tituluaren aldaera: Dictionnaire topographique du Département des Basses-Pyrénées, Paris, 1863.
Ekaina-Amalur, Donibane Lohizune, 1983.
Datuak erauzteko Gallica liburutegi digitalak eskaintzen duen jatorrizko edizioa erabili da
Mota: bibliografia
Erauzketa: guztizkoa
Alorra: dokumentazioa
LU.RNLPB - Remarques sur les noms de lieux du Pays Basque: Extrait du compte-rendu des travaux du Congrès Scientifique de France
Laburdura: LU.RNLPB
Egilea: LUCHAIRE, Achille
Titulua: Remarques sur les noms de lieux du Pays Basque: Extrait du compte-rendu des travaux du Congrès Scientifique de France
Lan oharra:
Paratzailea:
Bilduma:
Aldizkaria:
Argitaletxea: Imprimerie et lithographie Veuve Vignancourt
Tokia: Paue
Data: 1874
Erreferentzia:
Oharrak:
Mota: bibliografia
Erauzketa: guztizkoa
Alorra: hizkuntza azterketa
ETX.EEI - Euskal eŕiko etxên izenak
Laburdura: ETX.EEI
Egilea: ETXEGARAI KORTA, Bonifazio
Titulua: Euskal eŕiko etxên izenak
Lan oharra:
Paratzailea:
Bilduma: Zumaya’ko udal-etxean
Aldizkaria:
Argitaletxea:
Tokia: Bilbo
Data: 1926
Erreferentzia: 8-47
Oharrak: Ikusgai ere, Euskera agerkarian, VII. urtea (1926, III-IV), 84-123. orr. 1926ko urriaren 29an Zumaiako udaletxean irakurritako sarrera hitzaldia. Edizio hau da erabili duguna
Mota: liburu zatiak
Erauzketa: guztizkoa
Alorra: dokumentazioa
M.AV - Apellidos vascos
Laburdura: M.AV
Egilea: MITXELENA ELIZALT, Koldo
Titulua: Apellidos vascos
Lan oharra:
Paratzailea:
Bilduma:
Aldizkaria:
Argitaletxea: Txertoa
Tokia: Donostia
Data: 1997 [1953, 1955, 1973...]
Erreferentzia:
Oharrak: Minotauro, Madril, 1964.
Txertoaren lehen edizioa, Donostia, 1971.
ECO zerbitzurako Helena Pérez-ek egindako eskaneatzearen bidez lortu, egituratu eta migraturiko datutegia.
Erreferentzietan liburuko aurkibidean ematen diren paragrafo zenbakiak adierazten dira eta Testuinguruan, paragrafo hauen testu osoa ematen da.
Mota: bibliografia
Erauzketa: guztizkoa
Alorra: hizkuntza azterketa
M.IFOV - Introducción fonética a la onomástica vasca
Laburdura: M.IFOV
Egilea: MITXELENA ELIZALT, Koldo
Titulua: Introducción fonética a la onomástica vasca
Lan oharra:
Paratzailea:
Bilduma:
Aldizkaria: 1905
Argitaletxea:
Tokia:
Data: 1956
Erreferentzia: XXIV (1956), 167-186 eta 331-362
Oharrak:
Mota: artikuluak
Erauzketa: guztizkoa
Alorra: hizkuntza azterketa
M.FHV - Fonética histórica vasca
Laburdura: M.FHV
Egilea: MITXELENA ELIZALT, Koldo
Titulua: Fonética histórica vasca
Lan oharra:
Paratzailea:
Bilduma:
Aldizkaria:
Argitaletxea: Julio Urquijo mintegia, Gipuzkoako Foru Aldundia
Tokia: Donostia
Data: 1985 [1961]
Erreferentzia:
Oharrak: Tesia 1959ko urtarrilaren 26an irakurri zen Unibertsitate Zentraleko Filosofia eta Letretako fakultatean. 1985eko edizioa erabili dugu eta data hori jartzen diegu "Adiciones y correcciones" eranskinetik ateratako era dokumentalei. Gainerakoek 1959 data daramate. Erreferentzietan paragrafoa eta orrialdea ematen dira aditzera
Mota: bibliografia
Erauzketa: guztizkoa
Alorra: hizkuntza azterketa
AZK.EDIAL - Extensión de los dialectos vascos según Azkue
Laburdura: AZK.EDIAL
Egilea: AZKUE ABERASTURI, Resurrección María
Titulua: Extensión de los dialectos vascos según Azkue
Lan oharra:
Paratzailea:
Bilduma: Geografía histórica de la lengua vasca
Aldizkaria:
Argitaletxea: Auñamendi, 13-1
Tokia: Zarautz
Data: 1966
Erreferentzia: 31-39
Oharrak: ECO zerbitzuko Patxi Galék egindako migrazioa.
Mota: liburu zatiak
Erauzketa: guztizkoa
Alorra: dokumentazioa
DASS.HHIE - Herrien eta herritarren izenak eskuaraz
Laburdura: DASS.HHIE
Egilea: DASSANCE, Louis
Titulua: Herrien eta herritarren izenak eskuaraz
Lan oharra:
Paratzailea:
Bilduma:
Aldizkaria:
Argitaletxea: Gure Herria
Tokia: Baiona
Data: 1966
Erreferentzia:
Oharrak:
Mota: bibliografia
Erauzketa: guztizkoa
Alorra: dokumentazioa
TXILL.EHLI - Euskal Herriko leku-izenak
Laburdura: TXILL.EHLI
Egilea: ÁLVAREZ ENPARANTZA, José Luis ("Larresoro", "Txillardegi")
Titulua: Euskal Herriko leku-izenak
Lan oharra:
Paratzailea:
Bilduma: Euskara Batua zertan den
Aldizkaria:
Argitaletxea: Jakin Arantzazu
Tokia: Oñati
Data: 1974
Erreferentzia: 164-179
Oharrak: ECO zerbitzuko Patxi Galék egindako datu-bilketa eta migrazioa. Zerrenda alfabetikoa den arren, erreferentzietan orrialde zenbakia eta zutabea (A-B) ematen dira aditzera.
Mota: liburu zatiak
Erauzketa: guztizkoa
Alorra: dokumentazioa
LIZ.LUR - Euskal lurra
Laburdura: LIZ.LUR
Egilea: LIZUNDIA ASKONDO, Jose Luis
Titulua: Euskal lurra
Lan oharra:
Paratzailea:
Bilduma: Lur eta gizon, Euskal Herria
Aldizkaria:
Argitaletxea: Arantzazu
Tokia: Oñati
Data: 1974
Erreferentzia: 11-63. or.
Oharrak: ECO zerbitzuko Patxi Galék egindako migrazioa
Oharrak: Bilbon, 1998ko azaroaren 27an eta Gasteizen 1998ko abenduaren 18an onarturiko izendegi hau Euskera aldizkarian agertu zen 1999-1ean. Ondoren, 92. arau bezala ere argitaratu zen eta, herritarren izenondoekin batera, 1999ko irailean ere, separata itxuran atera zen. Guk Euskera agerkariaren erreferentzia osoa ematen dugu, orrialdea barne, nahiz eta gero, parentesi artean, arau zenbakia ere erakusten dugun. Lehenik frantsesezko era ofiziala eta bi puntuz bereizirik, euskararako onartu zena ematen dugu.
ECO zerbitzuko Patxi Galék egindako erauzketa eta migrazioa. Onomastika Zerbitzuko Mikel Gorrotxategik egokitutako datuak.
Mota: artikuluak
Erauzketa: guztizkoa
Alorra: arautzea
ARAUA.099 - Zuberoako herri eta herritarren izenak
Oharrak: Etxarri Aranatzen, 1999ko ekainaren 24an onarturik, Euskera aldizkarian argitaratu zen zerrenda hau lehenik. Geroago separata moduan ere irten zen, herri izenak zekartzan 92. arauarekin batera 1999ko irailean. Azkenik, 99. arau gisan ere plazaratu zen. Guk Euskera agerkariaren erreferentzia ematen dugu, nahiz eta gero aditzera eman zein arauri egiten dion erreferentzia.
ECO zerbitzuko Patxi Galék egindako erauzketa eta migrazioa. Onomastika Zerbitzuko Mikel Gorrotxategik egokitutako datuak.
Mota: artikuluak
Erauzketa: guztizkoa
Alorra: arautzea
ORP.NTB - Nouvelle toponymie basque, Noms des pays, vallées, communes et hameaux historiques de Labourd, Basse-Navarre et Soule
Laburdura: ORP.NTB
Egilea: ORPUSTAN, Jean-Baptiste
Titulua: Nouvelle toponymie basque, Noms des pays, vallées, communes et hameaux historiques de Labourd, Basse-Navarre et Soule
Lan oharra: Edition entièrement revue et corrigée
Paratzailea:
Bilduma:
Aldizkaria:
Argitaletxea: Edizio digitala (www.tipirena.net)
Tokia: Ortzaize
Data: 2010
Erreferentzia:
Oharrak: Topnymie basque (Centre d'Études Linguistiques et littéraires basques, Presses universitaires de Bordeaux, Bordele, 1990) izeneko lanaren edizio errebisatua eta zuzendua
Mota: bibliografia
Erauzketa: guztizkoa
Alorra: dokumentazioa
ANN.MAIR - Annuaire des Mairies et Villes de France
Laburdura: ANN.MAIR
Egilea:
Titulua: Annuaire des Mairies et Villes de France
Lan oharra:
Paratzailea:
Bilduma:
Aldizkaria:
Argitaletxea: http: www.annuaire-mairie.fr
Tokia: Paris
Data: 2004-
Erreferentzia:
Oharrak: Kartierrak ikusteko esteka honako hau izan ohi da...
http: www.annuaire-mairie.fr-rue-[HERRIAREN IZEN OFIZIALA, HITZAK GIDOIEZ BEREIZIRIK].html
Mota: datu baseak
Erauzketa: partziala
Alorra: dokumentazioa
Lege-oharra
Corpus onomastiko honetan, hirugarrenen lanen edukiak sartu dira, arloan ospea eta gaitasuna dutelako. Ondorio horretarako, behar diren baimenak eta lizentziak eskatu ditu Euskaltzaindiak, eta, horrenbestez, behar diren jabetza intelektualeko eskubideak eskuratu, oker edo hutsik ezean. Edukiren batek hirugarrenen eskubideak hausten dituela uste baduzu, eman iezaiozu berehala horren berri Euskaltzaindiari (honako helbide elektroniko honetara idatziz: info@euskaltzaindia.eus), beharrezko neurriak berehala har daitezen.