EODA osoa

Zuia (Araba) ibarrean biziro leku eder eta ikusgarrian kokatutako Andre Mariaren santutegia. Herrikoek beherago eraiki nahi izan omen zuten, baina alferrik, eramandako gauza guztiak lekuz aldatu eta egun santutegia dagoen tokian agertzen baitziren. Erromatarren garaiko (I-III. mendeak) Akitaniako idazkunetan agertzen den izena ere bada Oro. Toponimian ere maiz aurkitzen dugu (cf. Oro, Orokieta, Orotz, Orozko...). Garbi dago, bestalde, ez duela gaztelaniazko oro 'urrea' hitzarekin zerikusirik. Igokundez bizkaitarren jaia ospatzen zen eta Mendekosteko bigarren egunean arabarrena.

Ikus Auribita.

Oltza zendeako (Nafarroa) herria eta bertako elizako aldare batean dagoen Andre Mariaren irudia. 1043an Nafarroako erregeak Ororbia Santxo Fortuñezi eman zion eta lau urte beranduago honek Leireko monasterioari utzi. Emate agiriko lekukoetako bat Enneco Lopiz Bizkaiko jauna izan zen. Izenaren osagaiak, Mitxelenak dioenez, orein eta ibia dira, alegia, 'oreinen ibia' da jatorriz.

Orosia (es)

Deun-ixendegi euzkotarra (Arana eta Eleizalde, 1910) lanean gaztelaniazko Orosia edo Eurosia izenaren baliokidetako ematen da. Santa Orosia Baionan jaio zen VII. mendean, eta mairuek Jakan martirizatu eta hil zuten 714. urtean. Santuaren eguna ekainaren 25ean da.

Orosia (es)

Andre Mariaren antzinako ermita, Albeizkoa (Araba). Irudia herriko elizan gordetzen da eta izenak bertako errota baten deizioan dirau bizirik.

Andre Mariaren adbokazioa, komentua eta Donejakue Bideko lekurik ezagunenetakoa. Debozio handia izan zaio; Mendekoste aitzineko asteetan inguruko herrietatik beilan joaten dira Orreagara eta Ama Birjinaren iturrian edaten dute. Kondairak dioenez, Andre Maria luzaz galdurik egon zen, mairuen beldurrez ezkutatu baitzuten. Urte anitz igaro ondoren, gauez argi batzuek Jainkoaren Amaren ezkutalekua zein zen adierazi omen zuten. 1619an idatzitako bertsoetan izenaren aspaldiko forma osoa agertzen da, Orierriaga alegia:

Aingiruen erregina
Orierriagan xarririk
aingiruen konpañian
gloria guztiz beterik.

Lizarrako (Nafarroa) monasterioa, lehen Andre Mariari eskainirik zegoena, gaur egun San Benitorena bada ere. Ortaren aurreneko aipamena 1276. urtekoa da.