Orosia (es)

Deun-ixendegi euzkotarra (Arana eta Eleizalde, 1910) lanean gaztelaniazko Orosia edo Eurosia izenaren baliokidetako ematen da. Santa Orosia Baionan jaio zen VII. mendean, eta mairuek Jakan martirizatu eta hil zuten 714. urtean. Santuaren eguna ekainaren 25ean da.

Orosia (es)

Andre Mariaren antzinako ermita, Albeizkoa (Araba). Irudia herriko elizan gordetzen da eta izenak bertako errota baten deizioan dirau bizirik.

Andre Mariaren adbokazioa, komentua eta Donejakue Bideko lekurik ezagunenetakoa. Debozio handia izan zaio; Mendekoste aitzineko asteetan inguruko herrietatik beilan joaten dira Orreagara eta Ama Birjinaren iturrian edaten dute. Kondairak dioenez, Andre Maria luzaz galdurik egon zen, mairuen beldurrez ezkutatu baitzuten. Urte anitz igaro ondoren, gauez argi batzuek Jainkoaren Amaren ezkutalekua zein zen adierazi omen zuten. 1619an idatzitako bertsoetan izenaren aspaldiko forma osoa agertzen da, Orierriaga alegia:

Aingiruen erregina
Orierriagan xarririk
aingiruen konpañian
gloria guztiz beterik.

Lizarrako (Nafarroa) monasterioa, lehen Andre Mariari eskainirik zegoena, gaur egun San Benitorena bada ere. Ortaren aurreneko aipamena 1276. urtekoa da.

Latineko Fortunius (Fortuna teonimotik) izenaren euskal aldaera, erdarazko Fortun, Fortuin, Fortuño eta Ortuñoren kidea. Dokumentazioan frankotan agertzen zaigu; lehendabiziko lekukotasuna Leirekoa da, 1043koa (Orti Ortiz). Ikus Fortun.

• 192. araua: Iruñeko eta Nafarroako Erresumako errege erreginen izenak (2020)

Orti euskal izenaren Erdi Aroko baliokide femeninoa. Naxurietan (Nafarroa) agertzen da, 1230ean (Ortissa de Enassurieta).

Zeruan sortzen den uztai koloretsua, eguzkiak argia eurian islatzen duenean. Sineste askoren iturri izan da mitologiako izen hau. Adibidez, ekaitza dagoenean Ortzadar-en babesa eskatzen da. Ostadar honen aldaera da. Ikus Urtzi.

Urtzi izenaren aldaera. Ikus Urtzi.

R. M. Azkuek egindako opera baten izena, eta bere protagonista.