Latineko Lucius izenaren Lucianus gentiliziotik dator. III. mendeko Antiokiako Luziano Biblia hebreeratik grekora itzuli zuen lehena izan zen. Aldaera: Lukene (Deun-ixendegi euzkotarra).
luchana < luciana -
(1961 [1977, 2012])
M.FHV, 287. or. (14. oh.) [SAL.ALANTR, 212. or. (s. v. Andetxa, Antezana)]
(...)
En su obra maestra dice Mitxelena ([K., Fonética Histórica Vasca (FHV), segunda edición, Seminario Julio de Urquijo, Diputación de Gipuzkoa, Donostia / San Sebastián] 1977: 287), en el capítulo dedicado a las sibilantes, que es característico de los dialectos orientales, sobre todo roncalés y suletino, que latín c, t más j (tras vocal o consonante) aparezca como č, y en nota al pie, citando a Meyer Lübke, añade que en el extremo occidental hay Luchana, de Luciana, y Andiggana, además de Antezana en zona romanizada, ambos en la documentación de San Millán, tal vez de Antistiana, a pesar de que lo usual ez z (Domitiani > Domezain, Nepotiani > Lepuzain)
(...)
(...)
Latineko Lucius izenaren Lucianus gentiliziotik dator. III. mendeko Antiokiako Luziano Biblia hebreeratik grekora itzuli zuen lehena izan zen. Aldaera: Lukene (Deun-ixendegi euzkotarra). // Del nombre latino Lucianus, gentilicio de Lucius. Luciano de Antioquía, del siglo III, fue el primer traductor de la Biblia del hebreo al griego. Variante: Lukene (Santoral vasco).
(...)
lutxana < luciana -
(2012)
SAL.ALANTR, 213. or. (s. v. Andetxa, Antezana)
(...)
La evolución habrá sido en romance la siguiente *(tĕrra, villa) antistiana > *Antitz(j)ana (con absorción de la sibilante fricativa por parte del grupo original tj ya asibilado) > *Antetzana (con apertura de la vocal palatal pretónica, breve aparentemente, y absorción de la yod por el sonido asibilado anterior) > Antezana, y en euskera esta otra: *(tĕrra, villa) antistiana > *Antitzjiana (con absorción de la sibilante fricativa por parte del grupo original tj ya asibilado) > Anditxana (con desarrollo similar a Luciana > Lutxana y con sonorización de la dental sorda tras nasal) > *Anditxâa (con nasalización de la vocal anterior a la n lene, antes de que esta cayera en posición intervocálica) > Anditxa (por contracción de las vocales iguales) > Andetxa (por una especie de aproximación o asimilación vocálica: a-i-a > a-e-a). // No obstante, si partimos de la variante Antestia que se documenta en Villanañe, en la propia Álava (Elorza, [J. C., “Ensayo topográfico de la epigrafía romana alavesa”, Estudios de Arqueología Alavesa 2] 1967: 176), la evolución del nombre sería quizás un poquitín más fácil de explicar. En romance *(tĕrra, villa) antestiana > *Antetz(j)ana (con absorción de la sibilante fricativa por parte del grupo original tj ya asibilado) > *Antetzana (con absorción de la yod por el sonido asibilado anterior) > Antezana, y en euskera: *(tĕrra, villa) antestiana > *Antetzjana (con absorción de la sibilante fricativa por parte del grupo original tj ya asibilado) > *Andetxana (con sonorización de la dental sorda tras nasal y palatalización similar a la ocurrida en Luciana > Lutxana, Anditxana (por cierre e > i en contacto con la chicheante africada) > *Andetxâa, *Anditxâa (con nasalización de la vocal anterior a la n lene, antes de que esta cayera en posición intervocálica) > Andetxa, Anditxa (por pérdida de la nasalidad y contracción de las vocales iguales. Véanse Aletxa, Gometxa y Lopidana
(...)
luciana > lutxana -
(2012)
SAL.ALANTR, 222-223. or. (s. v. Lopidana)
(...)
La variante Lopetxana (Lopeggana) de 1025 tendría que ser la forma de la que *Lopetxa, *Lopitxa, hipotético nombre eusquérico de la localidad (cf. Andetxa, Anditxa, frente a Antezana, Andigana en la reja), habría salido, fruto de la siguiente y también hipotética evolución: *(tĕrra, villa) lŭpitiana > *Lopitiana (con apertura de la ŭ en o; cf. el nombre personal Lope) > *Lopetjana (por disimilación de vocales) > *Lopetz(j)ana > Lopetxana (con paso -tj- > -tx- presente también en Aletxa, Andetxa y Gometxa similar al de -kj- > -tx- de Luciana > Lutxana; véase FHV, [Mitxelena, K., Fonética Histórica Vasca, segunda edición, Seminario Julio de Urquijo, Diputación de Gipuzkoa, Donostia / San Sebastián, 1977] 287)
(...)
Latineko Lucius izenaren Lucianus gentiliziotik dator. III. mendeko Antiokiako Luziano Biblia hebreeratik grekora itzuli zuen lehena izan zen. Aldaera: Lukene (Deun-ixendegi euzkotarra).
AR.DIE - Deun-ixendegi euzkotarra, edo deunen ixenak euzkeratuta ta ixentzat ezarrten diran jayetako ixenan euzkerazko ikurrpenak
Laburdura: AR.DIE
Egilea: ARANA GOIRI, Sabino
Titulua: Deun-ixendegi euzkotarra, edo deunen ixenak euzkeratuta ta ixentzat ezarrten diran jayetako ixenan euzkerazko ikurrpenak
Lan oharra: Pertsona izenak
Paratzailea: Eleizalde'tar Koldobika'k egindako itxaurre bategaz
Oharrak: Obras Completas, Sabindiar Batza & Amorrortu, Buenos Aires, 1965; Sendoa, Donostia, 1980.
Erreferentzietan orrialde zenbakia ematen da aditzera. 52. orrialdetik aurrerako zerrendako informazioa jaso da, erdara-euskara hurrenkera ematen duena, alegia.
Transkripzioa, Euskaltzaindiko Onomastika zerbitzuko langile Begoña Amondarainek egin du, ECO zerbitzuak eskaturik.
Mota: bibliografia
Erauzketa: guztizkoa
Alorra: dokumentazioa
GOR.NLRD - Uso de nombres vascos y laicos en la República y su posterior censura en la Dictadura
Laburdura: GOR.NLRD
Egilea: GORROTXATEGI NIETO, MIKEL
Titulua: Uso de nombres vascos y laicos en la República y su posterior censura en la Dictadura
Lan oharra:
Paratzailea:
Bilduma:
Aldizkaria:
Argitaletxea:
Tokia: Roma
Data: 2020
Erreferentzia: Rivista italiana di onomastica, ISSN 1124-8890, Vol. 26, Nº. 1, 2020, págs. 107-126
Oharrak:
Mota: artikuluak
Erauzketa: guztizkoa
Alorra: hizkuntza azterketa
M.FHV - Fonética histórica vasca
Laburdura: M.FHV
Egilea: MITXELENA ELIZALT, Koldo
Titulua: Fonética histórica vasca
Lan oharra:
Paratzailea:
Bilduma:
Aldizkaria:
Argitaletxea: Julio Urquijo mintegia, Gipuzkoako Foru Aldundia
Tokia: Donostia
Data: 1985 [1961]
Erreferentzia:
Oharrak: Tesia 1959ko urtarrilaren 26an irakurri zen Unibertsitate Zentraleko Filosofia eta Letretako fakultatean. 1985eko edizioa erabili dugu eta data hori jartzen diegu "Adiciones y correcciones" eranskinetik ateratako era dokumentalei. Gainerakoek 1959 data daramate. Erreferentzietan paragrafoa eta orrialdea ematen dira aditzera
Mota: bibliografia
Erauzketa: guztizkoa
Alorra: hizkuntza azterketa
SAL.ALANTR - Notas de toponimia alavesa: antropónimos en -a / -ana
Laburdura: SAL.ALANTR
Egilea: SALABERRI ZARATIEGI, Patxi
Titulua: Notas de toponimia alavesa: antropónimos en -a / -ana
Lan oharra:
Paratzailea: GONZÁLEZ DE VIÑASPRE GONZALO, Roberto & GARAY OSMA, Ricardo
Bilduma: Viaje a Ibita, estudios históricos del Condado de Treviño
Aldizkaria:
Argitaletxea: Trebiñuko Konderriko Udala
Tokia: Trebiñu
Data: 2012
Erreferentzia: 209-228. or.
Oharrak:
Mota: liburu zatiak
Erauzketa: guztizkoa
Alorra: hizkuntza azterketa
GOR.SAL.EIZ - Euskal izendegia. Ponte izendegia
Laburdura: GOR.SAL.EIZ
Egilea: GORROTXATEGI NIETO, Mikel & SALABERRI ZARATIEGI, Patxi
Titulua: Euskal izendegia. Ponte izendegia
Lan oharra: Pertsona izenak
Paratzailea:
Bilduma:
Aldizkaria:
Argitaletxea: Euskaltzaindia & Justizia, Lan eta Gizarte gaietako Saila, Eusko Jaurlaritza
Tokia: Gasteiz
Data: 2001
Erreferentzia:
Oharrak: Euskaltzaindiko Onomastika Batzordearen zuzendaritzapean eginiko izen zerrenda da, helburu arauemalea duena. Testua Bilbon, Euskaltzaindiaren egoitzan, 2001eko irailaren 14an eta Iruñean, 2001eko urriaren 5ean onartua izan zen eta Euskera agerkarian ere izan zen argitaratua (XLVI (2001-2), 113-1137). Erreferentzietan aipaturiko era bakoitza ageri den liburuko orrialdea ematen da, hala azalpena daramaten izenen zerrenda nagusiari dagozkionak, nola Euskara-erdara hurrenkerako amaierako aurkibideetakoak.
Zerrenda hau EODA zerbitzutik jaso eta ECO egitasmoko Patxi Galék egin zuen migrazioa.
Mota: bibliografia
Erauzketa: guztizkoa
Alorra: arautzea
Lege-oharra
Corpus onomastiko honetan, hirugarrenen lanen edukiak sartu dira, arloan ospea eta gaitasuna dutelako. Ondorio horretarako, behar diren baimenak eta lizentziak eskatu ditu Euskaltzaindiak, eta, horrenbestez, behar diren jabetza intelektualeko eskubideak eskuratu, oker edo hutsik ezean. Edukiren batek hirugarrenen eskubideak hausten dituela uste baduzu, eman iezaiozu berehala horren berri Euskaltzaindiari (honako helbide elektroniko honetara idatziz: info@euskaltzaindia.eus), beharrezko neurriak berehala har daitezen.