Darío (gaztelania), Darius (frantsesa), Darius (ingelesa), Dario (ingelesa), Dārayava(h)uš [antzinako pertsiera] (bertakoa)
Sexua:
gizonezkoa
Hipokoristikoa:
Ez
Arautzea:
Euskaltzaindiaren araua
Persiako izena (Dârayavaush), gurera grezierako Dareios eta latineko Darius-en bitartez iritsia. Pertsonaiarik garrantzitsuena K. a. VI. mendeko Persiako Dario I. erregea izan zen, antzinako inperiorik handienaren jabea, Erregeen Errege deitua.
(...)
Hala irakurtzen dugu *Alexandro handiak ere biktoria famatu hura errege *Darioren gaiñean izan zuenean, eta haren alaba ederrak bertze presoen artean hartu zituztenean, etzuela nahi izatu ekhar ziazoten hetarik bat ere bere aitzinera, beldurrez ikhusi eta gero, behar etzena eragin ziazoten
(...)
(...)
*Alexandre handia egun batez ioan zen, *Darius *Persako erregia gerlan garaiturik, haren amaren, emaztiaren eta alabaren, hirur prinzesa eder haien ikhustera, eta bisitatzera, eta konsolatzera, zeren gerlan hirurak presoner hartu baitzutian, andere haien kanberan sarthu zenian, andere haietarik gehiena hasi zen lehenik salutatzen *Ephestion deithatzen zen, *Alexandrek zian aitoren semerik maitenaren, ustez hura zen *Alexandre: andere gaixoa, ezaguti zianian tronpatu zela eta bata berziagatik harthu ziala, ahalke handi batek begitartia estalirik, konfusionetan baratu zen: baina Alexandrek berehala konsolatu zian, erraiten zerolarik, anderia, etzira tronpatu, *Ephestion bertze *Alexandre bat da, qq, *Ephestionek balio du *Alexandrek bezanbat
(...)
(...)
*Demokrita filosofoa zien deithv, esparantzan megopia handi horrek ziala khanbio zonbait ezarriren; heltv bezain sarri *Demokrita nahi vkhen zien *Dariusi eraman, harek ezetz, ziolarik behar zereitzela nigarrak vtzi agortzera, gero ikhusire ziala
(...)
(...)
Alan irakurten dogu *Alexandro andiak bere arako bitoria famatua Errege *Darioren ganean izan ebanean; ta onen alaba ederrak beste presoen artean artu zituanean, ez eban nai aetarik ekartea bere aurrera, bildurrez ikusi ezkero bear eztana eragingo eutseela
(...)
(...)
XVI. Pamplona y sus nombres [en Fontes Linguae Vasconum, XXIII, núm. 57 (1991), Pamplona: Gobierno de Navarra, pp. 55-76] […]
3. El nombre vasco […] 3.5. En los pies de imprenta (1700-1910) […]
3.5.1. Iruñea (1700-1860) […]
A partir de esta fecha [1739] se consolidó la forma Iruñea, que aparece en el inesivo Iruñean y en genitivo de lugar Iruñeko.
Nombre - Impresor - Año - Vol. - Núm.
IRUÑEAN - Anchuelaren echean - 1744 - III - 1756
IRUÑEAN - P. J. Ezquerro Libruguillearen echean - 1151 - IV - 1741
IRUÑEAN - G. Anchuela Libruguillearen echean - 1751 - IV - 1941
IRUÑEAN - M. J. de Radaren [sic] echean - 1758 - IV - 2065
IRUÑEAN - Id. - 1763 - IV - 2174
IRUÑEAN - Id. - 1766 - IV - 2232
IRUÑEAN - Libruguille A. Castillaren echean - 1761 - IV - 2128, 2129
IRUÑEAN - Id. - 1762 - IV - 2151
IRUÑEAN - Id. - 1765 - IV - 2209, 2210
IRUÑEAN - Antonio Castillaren echean - 1764 - IV - 2192
IRUÑEAN - Id. - 1766 - IV - 2231, 2233
IRUÑEAN - B Cosculluela impresoaren echean - S.a. - V - 3120
IRUÑEAN - Longas echean - S.a. - V - 3313
IRUÑEAN - Josef Radaren echean - 1802 - VI - 3525
IRUÑEAN - J. D. Nausiaren eta Gastiaren Liburuguillean. - 1816 - VI - 4211
IRUÑEAN - Rada Alargunaren Liburuguillean - 1816 - VI - 4212
IRUÑEAN - Galdearen imprentan - 1826 - VII - 4903
IRUÑEAN - Dario Aguirre - 1859 - VII - 6015
IRUNIAN - D. Ignacio Garciaren moldetan egiña - 1852 - VII - 5852
IRUNECO - Lib. Ezquerrorem Alargunarem echean - 1800 - V - 3088
IRUÑECO - Libruguille A. Castillaren echea - 1160 - IV - 2108, 2119
IRUÑECO - Id. - 1790 - IV - 2154
IRUÑECO - Id. - S.a. - V - 3134
IRUÑECO - Libruguille Joseph Radaren echean - 1762 - IV - 2160
IRUÑECO - Id. - 1765 - IV - 2219
(...)
(...)
Persiako izena (Dârayavaush), gurera grezierako Dareios eta latineko Darius-en bitartez iritsia. Pertsonaiarik garrantzitsuena K. a. VI. mendeko Persiako Dario I. erregea izan zen, antzinako inperiorik handienaren jabea, Erregeen Errege deitua. // Nombre de origen persa (Dârayavaush) llegado hasta nosotros a través del griego Dareios y del latín Darius. El personaje más conocido es el rey persa Dario I del siglo VI a. C. dueño del mayor imperio de la Antigüedad y llamado Rey de Reyes.
(...)
Dario I.a Handia -
(2014/03/28)
ARAUA.175, 6, 7. or.
(...)
Antzinako pertsiera: Dārayava(h)uš. Darío I el Grande (gaztelania). Darius Ier / Darius le Grand (frantsesa). Darius I / Darius I the Great (ingelesa)
(...)
Zer: Pertsonaia historikoa Non: Persia [Akemenestar inperioa] Jatorria:
ARAUA.175
Dario III.a Kodomano -
(2014/03/28)
ARAUA.175, 6, 7. or.
(...)
Antzinako pertsiera: Dārayava(h)uš. Darío III Codomano (gaztelania). Darius III Codoman (frantsesa). Darius III Codomannus (ingelesa)
(...)
Zer: Pertsonaia historikoa Non: Persia [Akemenestar inperioa] Jatorria:
ARAUA.175
Persiako izena (Dârayavaush), gurera grezierako Dareios eta latineko Darius-en bitartez iritsia. Pertsonaiarik garrantzitsuena K. a. VI. mendeko Persiako Dario I. erregea izan zen, antzinako inperiorik handienaren jabea, Erregeen Errege deitua.
O.NUV - Notitia utrisque vasconiae, tum Ibericae, tum Aquitanicae
Laburdura: O.NUV
Egilea: OIHENART, Arnaut
Titulua: Notitia utrisque vasconiae, tum Ibericae, tum Aquitanicae
Lan oharra:
Paratzailea:
Bilduma:
Aldizkaria:
Argitaletxea: Eusko Legebiltzarra
Tokia: Gasteiz
Data: 1992 [1638]
Erreferentzia:
Oharrak:
Mota: bibliografia
Erauzketa: guztizkoa
Alorra: dokumentazioa
Ax - Guero
Laburdura: Ax
Egilea: AGERRE AZPILIKUETA, Pedro de "Axular"
Titulua: Guero
Lan oharra:
Paratzailea:
Bilduma:
Aldizkaria:
Argitaletxea:
Tokia: Bordele
Data: 1643
Erreferentzia:
Oharrak: Luis Villasante, Bartzelona, 1964.
Mota: bibliografia
Erauzketa: guztizkoa
Alorra: dokumentazioa
OEH.ONOM - Orotariko Euskal Hiztegiko testu corpusa, Onomastika
Laburdura: OEH.ONOM
Egilea: Euskaltzaindia
Titulua: Orotariko Euskal Hiztegiko testu corpusa, Onomastika
Lan oharra: 2 liburuki
Paratzailea:
Bilduma:
Aldizkaria:
Argitaletxea: Barne-erabilerarako dokumentua
Tokia: Bilbo
Data:
Erreferentzia:
Oharrak:
Mota: bibliografia
Erauzketa: guztizkoa
Alorra: dokumentazioa
Tt.Onsa - Onsa hilceco bidia
Laburdura: Tt.Onsa
Egilea: TARTAS, Jean de
Titulua: Onsa hilceco bidia
Lan oharra:
Paratzailea:
Bilduma:
Aldizkaria:
Argitaletxea:
Tokia: Ortheze
Data: 1666
Erreferentzia:
Oharrak: Aipatzen dena bigarren edizioa da, besteak beste, M.J.B. Darricarrère-ren ohar biografiko, gramatikal, lexikografikoak eta abar dakartzana, Paris, 1911.
Mota: bibliografia
Erauzketa: guztizkoa
Alorra: dokumentazioa
Egiat - Lehen liburua edo filosofo huskaldunaren ekheia
Laburdura: Egiat
Egilea: EGIATEGI, Jusef
Titulua: Lehen liburua edo filosofo huskaldunaren ekheia
Lan oharra: Euskararen lekukoak 6
Paratzailea:
Bilduma:
Aldizkaria:
Argitaletxea: Euskaltzaindia
Tokia: Bilbo
Data: 1983 [1785]
Erreferentzia:
Oharrak: Txomin Peillenen argitaraldia.
157-283 orrialde tartea bakarrik erauzi da.
Oharrak: 159-299 orrialde tartea erauzi da bakarrik.
Mota: bibliografia
Erauzketa: partziala
Alorra: dokumentazioa
Añ.GGero - Gueroco Guero
Laburdura: Añ.GGero
Egilea: AÑIBARRO, Pedro Antonio
Titulua: Gueroco Guero
Lan oharra:
Paratzailea:
Bilduma:
Aldizkaria: 34
Argitaletxea:
Tokia:
Data: 1830+
Erreferentzia: 1923, 1925
Oharrak: Aipatzen den argitaraldia, RIEVekoa da (1923, 1925). Ondoren, Blanca Urgell Lázarok paraturiko edizioa ere kaleratu da, Euskararen lekukoak 22, Euskaltzaindia & BBK & Bizkaiko Foru Aldundia, Bilbo, 2001.
Mota: artikuluak
Erauzketa: guztizkoa
Alorra: dokumentazioa
JIM.ESTN - Estudios de toponimia navarra
Laburdura: JIM.ESTN
Egilea: JIMENO JURÍO, José María [Roldán Jimeno Aranguren & David Mariezkurrena Iturmendi]
Titulua: Estudios de toponimia navarra
Lan oharra:
Paratzailea: Roldán Jimeno Aranguren & David Mariezkurrena Iturmendi
Bilduma:
Aldizkaria:
Argitaletxea: Pamiela
Tokia: Iruñea
Data: 2004
Erreferentzia:
Oharrak: Liburuak Jose Maria Jimeno Juríok idatzitako zenbait artikuluren bilduma da, hil ondoan berrargitaratua. ECO zerbitzuak eginiko migrazioa. Liburuaren orrialdea (edota ohar zenbakia) ematen da erreferentzia gisa, baina edozein kasutan ere kontsulta daiteke jatorrizko artikuluaren identifikazioa "testuingurua"n jaso baita.
Badago Patxi Salaberrik eta Roldán Jimenok paratutako edizio eguneratua: Obras Completas de José María Jimeno Jurío 40, Pamiela, 2012.
Mota: bibliografia
Erauzketa: guztizkoa
Alorra: dokumentazioa
AR.DIE - Deun-ixendegi euzkotarra, edo deunen ixenak euzkeratuta ta ixentzat ezarrten diran jayetako ixenan euzkerazko ikurrpenak
Laburdura: AR.DIE
Egilea: ARANA GOIRI, Sabino
Titulua: Deun-ixendegi euzkotarra, edo deunen ixenak euzkeratuta ta ixentzat ezarrten diran jayetako ixenan euzkerazko ikurrpenak
Lan oharra: Pertsona izenak
Paratzailea: Eleizalde'tar Koldobika'k egindako itxaurre bategaz
Oharrak: Obras Completas, Sabindiar Batza & Amorrortu, Buenos Aires, 1965; Sendoa, Donostia, 1980.
Erreferentzietan orrialde zenbakia ematen da aditzera. 52. orrialdetik aurrerako zerrendako informazioa jaso da, erdara-euskara hurrenkera ematen duena, alegia.
Transkripzioa, Euskaltzaindiko Onomastika zerbitzuko langile Begoña Amondarainek egin du, ECO zerbitzuak eskaturik.
Mota: bibliografia
Erauzketa: guztizkoa
Alorra: dokumentazioa
KINT.PI - Ponte-izenak
Laburdura: KINT.PI
Egilea: EGUZKITZA BILBAO, Andolin & KINTANA URTIAGA, Xabier
Titulua: Ponte-izenak
Lan oharra:
Paratzailea:
Bilduma:
Aldizkaria: 620
Argitaletxea:
Tokia:
Data: 1994
Erreferentzia: XXXIX (1994, 3), 1377-1385
Oharrak: Euskaltzaindiaren XIII. Biltzarrean aurkeztutako txostena. Exonomastika lantaldeak, Miarritzen, 1994-7-1/2an antolatu V. Onomastika Jardunaldietan aurkeztutako txostena.
Mota: artikuluak
Erauzketa: guztizkoa
Alorra: dokumentazioa
ARAUZ.076 - Latin eta greziar pertsona-izen klasikoak euskaraz emateko irizpideei buruzko erabakia
Laburdura: ARAUZ.076
Egilea: Euskaltzaindiko Exonomastika Batzordea
Titulua: Latin eta greziar pertsona-izen klasikoak euskaraz emateko irizpideei buruzko erabakia
Oharrak: Hendaian, 1997ko irailaren 26an onarturiko zerrenda hau geroago 76. arau gisara ere eman zen argitara. Erreferentzian Euskera agerkariko alea eta orrialdea ematen ditugu, nahiz gero, parentesi artean, arau zenbakia ere jasotzen dugun.
ECO zerbitzuko Patxi Galék egindako erauzketa eta migrazioa. Onomastika Zerbitzuko Mikel Gorrotxategik egokitutako datuak.
Oharrak: Bilbon, 1996ko ekainaren 28an eta 1997ko urtarrilaren 31n onarturik, Euskera agerkarian ez ezik, 66. arau gisan ere argitaratu zen. Erreferentzietan agerkariko alea, orrialdea eta arau zenbakia ematen dira aditzera.
ECO zerbitzuko Patxi Galék egindako erauzketa eta migrazioa.
Mota: artikuluak
Erauzketa: guztizkoa
Alorra: arautzea
GOR.SAL.EIZ - Euskal izendegia. Ponte izendegia
Laburdura: GOR.SAL.EIZ
Egilea: GORROTXATEGI NIETO, Mikel & SALABERRI ZARATIEGI, Patxi
Titulua: Euskal izendegia. Ponte izendegia
Lan oharra: Pertsona izenak
Paratzailea:
Bilduma:
Aldizkaria:
Argitaletxea: Euskaltzaindia & Justizia, Lan eta Gizarte gaietako Saila, Eusko Jaurlaritza
Tokia: Gasteiz
Data: 2001
Erreferentzia:
Oharrak: Euskaltzaindiko Onomastika Batzordearen zuzendaritzapean eginiko izen zerrenda da, helburu arauemalea duena. Testua Bilbon, Euskaltzaindiaren egoitzan, 2001eko irailaren 14an eta Iruñean, 2001eko urriaren 5ean onartua izan zen eta Euskera agerkarian ere izan zen argitaratua (XLVI (2001-2), 113-1137). Erreferentzietan aipaturiko era bakoitza ageri den liburuko orrialdea ematen da, hala azalpena daramaten izenen zerrenda nagusiari dagozkionak, nola Euskara-erdara hurrenkerako amaierako aurkibideetakoak.
Zerrenda hau EODA zerbitzutik jaso eta ECO egitasmoko Patxi Galék egin zuen migrazioa.
Mota: bibliografia
Erauzketa: guztizkoa
Alorra: arautzea
ARAUA.175 - Antzinateko pertsona-izenak eta izen mitologikoak (I). Mesopotamia, Mediako Inperioa, Akemenestar Inperioa eta Lidia
Laburdura: ARAUA.175
Egilea: Euskaltzaindiko Exonomastika Batzordea
Titulua: Antzinateko pertsona-izenak eta izen mitologikoak (I). Mesopotamia, Mediako Inperioa, Akemenestar Inperioa eta Lidia
Lan oharra:
Paratzailea:
Bilduma:
Aldizkaria:
Argitaletxea: Euskaltzaindia
Tokia: Bilbo-Gasteiz
Data: 2013-2014
Erreferentzia:
Oharrak:
Mota: artikuluak
Erauzketa: guztizkoa
Alorra: arautzea
ARAUA.066 - Santutegiko izen ohikoenak
Laburdura: ARAUA.066
Egilea: Euskaltzaindiko Exonomastika Batzordea
Titulua: Santutegiko izen ohikoenak
Lan oharra: 66. arau emendatua, zuzendua eta osatua
Paratzailea:
Bilduma:
Aldizkaria:
Argitaletxea: Euskaltzaindia
Tokia: Iruñea
Data: 2019
Erreferentzia:
Oharrak:
Mota: artikuluak
Erauzketa: guztizkoa
Alorra: arautzea
Lege-oharra
Corpus onomastiko honetan, hirugarrenen lanen edukiak sartu dira, arloan ospea eta gaitasuna dutelako. Ondorio horretarako, behar diren baimenak eta lizentziak eskatu ditu Euskaltzaindiak, eta, horrenbestez, behar diren jabetza intelektualeko eskubideak eskuratu, oker edo hutsik ezean. Edukiren batek hirugarrenen eskubideak hausten dituela uste baduzu, eman iezaiozu berehala horren berri Euskaltzaindiari (honako helbide elektroniko honetara idatziz: info@euskaltzaindia.eus), beharrezko neurriak berehala har daitezen.