ontzako
ontzako.
Tr. Documentado en textos meridionales (tbn. en Goyhetche y en Zerbitzari) desde principios del s. XIX. La forma general es ontzako . Hay onzako en Aguirre de Asteasu e Iztueta, ontzeko en J.I. Etxeberria (sg. DRA) y Ugalde, y untzako en Zerbitzari.
1.
(V, G, AN),
ontzeko
Ref.:
A;
Elexp Berg
.
Onza de oro (moneda).
"Onza de oro, moneda de diez y seis duros"
A.
Poztutzen da, ekusirik zorroan dauden urre txikiak eta onzakoak.
AA I 625.
Harturik metatik, orai dukado bat, [...] / geroxeago ontzako bat.
Gy 217.
Irurogei ontzako / esan zan dotea.
PE 66.
Emongo neuskiola saritzat erdia, / lapurrari kendurik ontzako gorria.
AB AmaE 265.
Patxik bota zuan amargarren ontzakoa eta beste juramentu bat.
Apaol 101.
Pozik emango nituzke amar bat ontzako. Adiskidea, zenbat eskatzen dezu idiakgatik?
Ag G 88.
--Lana ustez billatu deu. --Zenbatean? Ongi xamar? --Ontzako bat opor gabe eta jakie neretik.
EEs 1913, 343.
Abadia bera be pozik, lau ontzako kosta yakon arren, bere pelotari-ospia zutunik daukolako ondiño.
Kk Ab I 99s.
Kendu, kendu oni, esaten zuan nagusiak, ontzako bakarra.
Urruz JBDei
1919, 373.
Oitabina duro zuten / Azkoititik jira, / beste ontzako bina / Izarraitz mendira.
EusJok 173.
Naiago nikek baldin baneuzka / urte ainbeste ontzako.
Tx B II 252.
Urretan dituana / milloi bat ontzako.
MendaroTx 251.
Jaun bateri etorri zitzaion bere auzoko gizon bat ontzako baten eske.
And AUzta 37.
Gure aitak amabi ontzako eskeiñi.
BBarand 116.
v. tbn.
EZBB I 39. BAyerbe 141.
2.
"(AN-5vill), nuez, la más grande"
A.
3.
+
untzako
(L, BN, S ap. Lh).
De onza (ref. al peso).
Bekus emen, [...], bakaldun zoro batek [...] zelan artzen dittuzan ontzako astotzar onen astakeri andijak!
Otx 173.
4.
"
Ontzako mallubixak, fresas de cultivo. Komentuko baratzatik ontzako mallubixak ekarri deskuez
"
Etxba Eib.
ONTZAKO URRE (V-gip, G-azp, AN-larr).
Ref.: Asp Leiz2; Etxba Eib; Elexp Berg; ZestErret. Onza de oro. "Ez zan indianorik erlojo katian ontzako-urria ez ebanik" Etxba Eib. "Ontzako-urriak topau zittuen pareta bota zebenian" Elexp Berg. v. ontzurre.
Onzako urreak bostnaka, amarnaka eta ogeinaka ere ifinten.
Izt C 254.
Egun sentirako jo zikan Legazpi, ezin jaso ala ontzako urrez zamatua.
Apaol 98.
Alikante zar orrek / an ere asmatu, / ontzako urria erraz / irabazi ta artu.
EusJok 16.
Ganixek ere untzako urhe bat galdu zuen.
Zerb Ipuinak 331.
Biyentzat jornal berdiña, / ontzako-urria eman bazendu / naiko zenduen ordaña.
Tx B I 188.
Itzak ezik aotik ontzako urre gorriak yalkitzen ari dala dirudit.
Ldi IL 22.
"Ontzako urre bat" oiu Uitzi-aldetik.
"Onza de oro"
.
Or Eus 150.
Maitasuna ere bai, bear-bearrezkoa dek ezkontzarako, baña ontzakurreen dirdira ere aintzakotzat artzeko gauza deritzaidak.
Jaukol
Ipui
18.
[Mutikotxoa] begiak ontzeko urreak balira bezela zabal, danei irriparrez geratu zan.
Ugalde Iltz 32.
Itz bakoitzeko ontzako urreak erortzen zaizkio oiñetara!
NEtx LBB 160.
Senargai berak argiz jantzi du / ontzako urre borobilla.
Ib. 347 (ref. a la luna).
Bere zerbitzarietako hamarri dei egin eta hamar ontzako urre banatu zizkien.
BiblE Lc 19, 13 (IBk ontzako urre; He marku, Dv mina, Leon hogotxineko
).
Gurean, lan-palta baño, ontzako urreen eskasia geiago izan dek.
Ataño
TxanKan
70.
Ontzako urrea agintzen omen dik, zakurra zeiñek il duen jakiteagatik.
JAzpiroz 27.
v. tbn. And AUzta 81.