karobi.
Tr. Documentado en textos guipuzcoanos y vizcaínos desde mediados del s. XVIII. Karobi es la forma general; hay karabi en Erkiaga y en un texto de Jaungoiko Zale, y karogi en unos sermones de Oñate de comienzos del s. XIX (BOEv 1167).
Etim. De *kara- (<kare) + obi .
(V-oroz-gip, G; Lar, VP 14r, Añ (V, G), Izt, H (V, G)),
karabi (V, G; Rollo 14V),
karaubi (V-oroz),
karogi (V-gip),
karoi (V-gip, G-azp),
karogei (Añ (V, G)),
kabi (G-azp)
Ref.:
A (karabi, karaubi, karobi, karogi); Rollo 16T; AEF 1927, 98; JMB Mund II 126; Iz ArOñ (karo(b)i), UrrAnz (karobixa), To; Etxba Eib y Elexp Berg (karabi); ZestErret (karobi/kabi)
.
Calera, horno de cal.
"Calera"
Lar, Añ.
"
Ogetamar karabixentzat erregarrixe
"
Rollo 16T.
"
Karabia barria egitorduan, zortzi maraiko batzuk botaten ebezan surtara (V)"
A EY I 259.
"
Karabixia nik ezautu dot Arantzetan be bai
"
Elexp Berg.
Su gar bizizko ibai, karobi edo labe gorietan.
Cb Eg II 206.
Erretan egotea infernuko karobi sutuan.
Añ
LoraS
117.
Karobi exetuenak.
Ib. 117.
[Jesus] jarri zan sakramentu orretan guganako ongi nai ta amorioaren karobi bat egiña.
AA I 411.
Karobi erazeki batean.
AA II 19.
Bere bularreko karobi biziak guzia errazten zion.
Arr May 192.
Lurzulo biribill arriz jantzia izaten da karobia, arri labea.
Ag G 21s.
Karobikoa baizen lan gaiztoa da gari ebakitzekoa.
Ib. 23.
Orixe daukat begi biotan / barruan sutea. // Barruan sutea, karobi piztuarena.
Gand Elorri 87.
Geroetan be, aal dauanak, esan oi dan lez, Prantzian be karabia egiten daki ta!
Erkiag Arran 159.
Karobi ondoa, beti bero.
(AN-ulz)
'Asarre ondotan esaten da'
.
Inza NaEsZarr 1327.
Goiko bide ondoan karobi xar bat bauan.
Ataño
TxanKan
198.
Karobi erretzen jarduten diran guztiak.
TxGarm BordaB 23.
v. tbn.
CrIc 63. Gco II 323. JJMg BasEsc 119. Astar II 71. Lh Itzald II 111. Enb 80. BAyerbe 29. JAzpiroz 54. Karabi: JZ 1921, 179.
BELAR-KAROBI.
"Silo (para hierba). Belar-karobi oiekin ez det ba uste danak gustora daudenik" Gketx Loiola.
KAROBIA EGOSI.
Hacer la cal. "Karabia egosi" A Apend. v. KAROBIA ERRE.
Txit gitxi izango da Gipuzkoan urtean karobi bat txiki edo andi egosiko ez debanik.
Izt C 130 (v. tbn. 52 karobia egosi).
KAROBIA ERRE.
"Karobixa erre, hacer la cal" Iz ArOñ. v. KAROBIA EGOSI.
Karobiak ere erretzen ziran / soruak ongarritzeko.
And AUzta 129.
Karobirik etzutela erre urteak baiziran.
Ataño
TxanKan
59.
KAROBI-HAGA (V-gip, G-azp)
Ref.:
Urkia EEs
1930, 49;
ZestErret
.
"Karobi aga, karobiko erre-autsak astintzeko belarridun aga luzea (V-gip)" Urkia EEs 1930, 49.
KAROBI-AITZUR.
"Karobi-atxur, karobiko erre-autsak ateratzeko kirten luzedun atxurra (V-gip)" Urkia EEs 1930. 49.
KAROBI-ALDE (kabialde G-azp).
"Kare hobia dagoen ingurua. Kabialdeak ta otakañak lasai-lasai begiekin pasiatzeko
"
ZestErret.
KAROBI-ATAKA.
"Karabi-ataka (V-gip), puerta de calero" A. "Kare-harria kiskalduz kare bizia egiteko erabiltzen den labe bereziko ate txikia" ZestErret.
KAROBI-EGUR.
Leña para calera.
Ikatz-gai balioso, karobi egur iori.
Izt C 129.
KAROBIEN MOILORRADA.
"Karabien moillorrada (V-arr), comida que se da al terminar una calera" A (s.v. karobi).
KAROBI-ERREKETA.
Cocción, fabricación de cal.
Etxe-garbiketa bukatu zanean, bada, karobi-erreketan asi itun.
Ataño
TxanKan
59.
Nere anai gaxoak amaika izerdi ateratzen ziteken. Urtutzen itun, karobi-erreketak asten ziranean.
Ib. 59.
KAROBI-ERRETZE.
Cocción, fabricación de cal.
Aita, berriz, bere karobi-erretze orrekin ez baizan ixiltzen ere.
Ataño
TxanKan
59.
Karobi-erretzea, orduan beintzat, lan nekosua uan.
Ib. 59.
KAROBI-EZTEI (
k.-eztaiak G-to ap. A; G-azp),
KAROBI-EZTEGU (V-arr),
KARABIEN EZTEGU (V-arr).
Ref.: A (karobi); A EY I 459. "Karabien ezteguak (V-arr) [...], comida que se da al terminar una calera; litm.: bodas de calero" A (s.v. karobi). "Labekada bat [...] kare egosi ondoan, yai bat egiten da [...] Yai onek izen berezi ba du: karobi-eztaia, karabi-eztegua (V-arr)" A EY I 459.
Nik karobi-eztaiekoan botatzen nizkin [bertsoak]
.
TxGarm BordaB 23.
KAROBI-ZANBRA.
"Karobi-zanbria, afarixa" Iz ArOñ.
KAROBI-ZULO
(V-gip, G-goi; karabi-zulo V-gip; kaabizulo G-azp). Ref.: EEs 1931, 38; Iz ArOñ; Elexp Berg (karabi-zulua); ZestErret (kaabi-zulo). Calera. "Karea egiteko izaten dan zuloa" Etxeberria EEs 1931, 38.
Soroaren aldamentxoan karobizuloa egin eta egosten dute [karea]
.
Izt C 53.
Karea ugari dan tokietan nekazari onak bear du bota karobi zulora arrapatzen duen guztia.
It Dial 50 (Ur karobi zulo, Dv gisu labe, Ip latsün labe).
Ikusi nuanean / nik zure agoa / iruditu zitzaidan / karobi-zuloa.
Or Eus 55.
Guk karobi-zulo asko ezagutu genduan.
BAyerbe 29.
v. tbn. AB AmaE 400. Ataño TxanKan 209.