jela
1.
(G-azp-to-bet; Lar, H (+ g-))
Ref.:
A;
Iz To;
Gketx Loiola (igurtzi)
.
(Sust.).
"Hielo"
, "helada" Lar.
v. izotz.
Ur otz edo jela suak baño geiago tormentatzen duenean nago!
Cb Eg II 186.
Eguneko berotasunean eta gaueko jelan.
(Ier 36, 30). Ur ( in
BOEg 1281
).
Euri, elur, jelakin, / beti bustirikan.
Echag 259.
Jelarekin egiña al da au?
Arr GB 115.
Bedorren esaerak / ematen dit jela.
Sor AKaik 115.
Lurburuko jeletaraño joan ziran.
Anab Don 119.
Seriotasunaren jela.
Arti Tobera 271.
Irrixtatuta jelian.
Auspoa 39, 31.
Zure ta nereak [sardiñak] jeletan gorde.
AGoen Agurea 18.
Zazpi ukaraiko jela lodiz estalita.
Ibiñ
Virgil
101.
Tolosako Berazubi ortan zegoan jela edo orma, oso pista txarra.
Albeniz 146.
v. tbn. Izt C 235. Iraola 31. MendaroTx 290. NEtx Antz 102. Berron Kijote 146. Ostolaiz 105.
2.
(Adj.).
Helado, muy frío.
Atera zan ibai aldera, ta bertako ur jelatan matazak jo ta garbitzeari eman zion.
NEtx LBB 161.
JELA-BURRUNTZI.
Carámbano de hielo.
Barrungo arkaitzetatik zinzilik zeuden jela-burruntziak.
Arr GB 77.
JELA-DINDIRRI.
"Calamoco" Lar.
JELA EGIN.
Helar.
Euria [...], jela [...] eta tximistak egiñgo ditu.
DicM (ed. 1877) 77.
Elurra ez bada jela / beti egiten duela.
Uzt Sas 90.
An egiten zuan otza. Egunez ere jela egiten zuan.
Albeniz 83.
(Con adj.).
"
Gaur gabian jela earra indu baztarretan
"
ZestErret.
JELA-KAMIOI.
Camión frigorífico.
Arrandegian zai zeuden Habanara salgai eramateko jela-kamioian.
AGoen Agurea 13.
JELA-LEKU.
Región helada.
Munduben akaberaño, naiz izan jela lekura artza tartea.
Sor Gabon 52.
JELAPE
(En casos locales de declinación en sing.).
Elur eta jelapeko biziera ari.
Arr GB 68.
Atzerri-jelapean / asko dira illik.
SMitx Aranz 235.
JELA-TXIRRIO
(-txirri Lar). "Cerrión, hielo pendiente de las canales" Lar.
JELA-ZIRI
(Lar, H (G)). "Calamoco" Lar. "Gela <guela> [sic] ziria (G), bàton de glace qui pend des toits" H s.v. ziri.