meatze.
Tr. Documentado al Sur desde mediados del s. XVIII y al Norte en Etcheberri de Sara, Eguiateguy y Larre. Meatze es la forma mejor atestiguada. Hay además ejs. no ambiguos de meatza en Lizarraga de Elcano, de miatza en Urruzuno, miatze en F. Irigaray (junto al más frec. meatze) y Lauaxeta, y meatz en Alzaga, I. Pradere (EEs 1915, 121), Olabide y Mirande (en éste con aspiración). En DFrec hay 2 ejs. de meatze y 20 de meatz .
1.
(
G, AN, Ae; Lar,
H),
miatze,
meatz (
Izt 73v),
meatza (
V-gip (det.), G-nav),
miatza,
peatza
Ref.:
A;
A Aezk 296;
A Apend (meatza);
Etxba Eib (meatza)
.
Mina.
"Mina de metales"
, "almadén" Lar.
"Arrugía, mina de oro muy honda, urre meatzea
"
Ib.
"
Bizkaiko meatzak zenbat burdiña emon daben, erromatarren denboratik ona
"
Etxba Eib.
v. meategi, meatoki.
Baldin gutizios bazarete loriaz aberasteko, eskoletako urre meatzetan [...] trabailla zaitezte.
ES 188.
Meatzeetan arkitzen diran urre-zillar, topazio [...].
Mb OtGai I 66.
Mehatzeak, naiz dela urre-gaiezkoa, ez du aberastuko nior, lurra zulatu ta ateratzen ezpada lurpeko urre-mea.
Mb OtGai 9, 7.
Ürrhezko meatze bat.
Egiat 212.
Aurkitudélaik urre-zillarrésko meatzebát andi-abástoa.
LE (
in
BOEanm 874
).
Dira urrezko merezimentu asko atera geinkezan mina edo meatzea.
Añ
LoraS
56.
Zillar, urre edo diamanteen meatze aiñ [...] baliotsurik.
AA III 363.
Aretxabaletako mugapean arkitzen da meatze bat zillar bizia ematen dabena.
Izt C 74 (52 urrezko meatze).
Miatzaren (minaren) bat arkitu al zuan?
Urruz EEs
1915, 285.
Ur, meatz, mendi, burni-bide, tranbia ta orrelako gaietan.
ForuAG 237.
Geroago eta gutiago ematen zaben miatzeak.
FIr 135.
Meatzeko langileak.
Ib. 137.
Meatz,mina batzuen jabe zala.
Alz Txib 84.
Ene Bizkaiko miatze gorri.
Laux AB 79.
Meatzetako ondakiñak.
EAEg 15-11-1936, 300.
Orduan nundikan-nai / [...] mendiak meatza ta / basoak ikatza.
"Minas de hierro y carbón"
.
Or Eus 210.
Urre meatze dut Aralar.
Or Poem 521.
Lurpeko ur, mehatz e.a.
Mde Pr 312.
Urre gorrizko meatzak.
BEnb NereA 97.
Bizi gabeko arri ta meatzetan.
Vill Jaink 73.
Kuper ta zillarrezko arri-meatzak.
'Des filons d'argent et des mines de cuivre'
.
Ibiñ
Virgil
85.
Ez ditut oraino aipatu Haitzaldeko minak edo meatzeak.
Larre ArtzainE 38.
Mehatze ugaririk bagenuen lurpean.
MEIG III 94.
(tanto en este ej. como en el citado infra la -h- se debe al editor)
v. tbn.
EEs 1913, 247 (meatzetatik). Zink Crit 32.
Ortxe arkitu dudala [...] pozgarrien gordairua ta denpora-pasagarrien meatza.
"Una mina de pasatiempos."
Berron Kijote 81.
(Como primer miembro de comp.).
"Barra de oro, de plata, meatze-urrea, meatze-zillarra
"
Lar.
Mutilloako meatze-mendian jaiotzen dira iturri asko.
Izt C 100.
Meatz-bazkunetako txartelak.
TAg GaGo 67.
Meatz Elkarteak.
EAEg 29-12-1936, 674.
2.
Mineral; metal.
Zeudela meatzari batzuk zulatzen oian bat atratzeko meatza.
(243).
LE-Ir.
Egiaz, ile ark, lur-peko zulo beltzatik atera dan burniaren meatz gorri bizi-bizia zirudian.
Lh Yol 31.
Mealla: ola-gizonen morroia, meatza txikitzen duena.
EG 1952 (11), 22.
Ez egin zuretzat meatz urtuzko yainkorik.
Ol Ex 34, 17 (Dv jainko urthurik, BiblE metal urtuzko idolorik).
Meatza ta beste gauzak itxasontziak ustuteko ta zamatuteko.
Etxabu Kontu 138.
Meatz edo mineral guziak palaz botatzen zitzaizkion.
Insausti 297.
Lurbarnean ére burriña, zillár, úrre ta bérze metále ta gauza meátzak.LE Doc 124.
BURDIN-MEATZE.
v. burdina.
MEATZEKO KRISTAL.
"Cristal de roca, meatzeko kristala, leiarra" Lar.
MEATZE-LAN.
Trabajo de minería.
--Meatz lanik Gipuzkoan bai al da? --Meatz lanak ere Gipuzkoan badira eta esangarriak dira [...] Zerain ta Mutiloako meatz lanak.
Urroz EEs
1915, 59.
Meatz lanak zirala, urbildegi, urbide, indar-etxe, burnibide eta abar.
AZink 139.
[Gure asabek] mehatze lanetan ere bazekiten zerbait.
MEIG III 46.
MEATZEZKO
(Adnom.).
Mehatzezko elkarguntza honela dator.
"Armonía mineralizada"
.
MEIG
IX 119.
(en colab. con NEtx; la -h- se debe al editor)
MEATZE-ZULO.
Pozo minero.
Diru askoren gostuz egindako meatze zulo andiak.
Izt C 64 (v. tbn. 66 y 70).
Aspe-Arrazolan bazan meatze-zulo bat.
Or SCruz 48.
700 langile meatze zuloetan, mea ateratzen eta meaketan.
FIr 135.