tenplatu
tenplatu.
1.
Templar, moderar, suavizar.
Tenplatzen dozula biotz gogorra. Lazarraga B20, 1194v. Dulzero nituala bidalketan / zugana kexaak eta klamoreak, / artu nengianean kolereak / zure amorearren penatzeko. / Podere baneukaike tenplatzeko / neure begi beraonen alboreak! Ib. B20, 1193r.
Tenplatzen dozula biotz gogorra. Lazarraga B20, 1194v. Dulzero nituala bidalketan / zugana kexaak eta klamoreak, / artu nengianean kolereak / zure amorearren penatzeko. / Podere baneukaike tenplatzeko / neure begi beraonen alboreak! Ib. B20, 1193r.
(V-gip ap. Elexp Berg
).
Templar, moderar la temperatura. " Gaur asko tenplau dau egualdixa " Elexp Berg. " Gatzarixa bota aurretik tenplatzen laga bia jako esniai " Ib.
[...] ezi zé preziso ur ótzes tenplátzea bulárra. LE ( in BOEanm 833 ). Ur otzak dirakian lapikuaren gargarratea kentzen edo tenplatzen duan bezela. Gco II 54. Janez beteta egoan ontzia onduen neukan, ondo tenplaute, gañera. Gerrika 72.
Templar, moderar la temperatura. " Gaur asko tenplau dau egualdixa " Elexp Berg. " Gatzarixa bota aurretik tenplatzen laga bia jako esniai " Ib.
[...] ezi zé preziso ur ótzes tenplátzea bulárra. LE ( in BOEanm 833 ). Ur otzak dirakian lapikuaren gargarratea kentzen edo tenplatzen duan bezela. Gco II 54. Janez beteta egoan ontzia onduen neukan, ondo tenplaute, gañera. Gerrika 72.
(Part. en función de adj.).
Paraje bat tenplatua, otzik eta berorik egiten ez duena. FamInst 711.
Paraje bat tenplatua, otzik eta berorik egiten ez duena. FamInst 711.
2.
Afinar.
"Acordar, templar los instrumentos"
Lar.
Tenplatzen asi zan biguelea. Lazarraga B3, 1153v. --Dana dala: uste det jaun ori zurekin aserre izango dala. --Tenplatuko diogu kitarra. Urruz Urz 71 (cf. infra (2) ).
Tenplatzen asi zan biguelea. Lazarraga B3, 1153v. --Dana dala: uste det jaun ori zurekin aserre izango dala. --Tenplatuko diogu kitarra. Urruz Urz 71 (cf. infra (2) ).
3.
(Part. en función de adj.).Moderado, morigerado, que practica la templanza.
Gularen kontra, iatean eta edatean tenplatu izatea. Ber Doc 91r. Nere anaiak tenpladuak izan zaitezte. Gco I 446.
Gularen kontra, iatean eta edatean tenplatu izatea. Ber Doc 91r. Nere anaiak tenpladuak izan zaitezte. Gco I 446.
(V-gip ap. Elexp Berg
),
tenpleu (V-arr ap. Totor Arr
).
"Calmoso, tranquilo" Totor Arr. "Tranquilo, sosegado. Persona tenplaua da izan, baiña dana biako dau" Elexp Berg. .
"Calmoso, tranquilo" Totor Arr. "Tranquilo, sosegado. Persona tenplaua da izan, baiña dana biako dau" Elexp Berg. .
(Usos predicativo y adv.).
"Tranquilamente. Betiko moduan, tenplau agertu zan mezia ixa amaittuan
"
Etxba Eib. "Sosegadamente. Bere katxabatxuakin tenplau asko ibiltzen dok aura" Elexp Berg. "Tenplau eitten dau berba" Ib.
Oian tenplau lo eguan / gure txakur ori. Noe 96. Tenpleu geratu be! Bilbao IpuiB 24.
Oian tenplau lo eguan / gure txakur ori. Noe 96. Tenpleu geratu be! Bilbao IpuiB 24.
(Con reduplicación intensiva).
Erdu zan etxera ba tenplau tenplau, gertu, bere andriaz barriketaldi bat egiteko. Kk Ab II 8. Tenpleu-tenpleu, mutil! Jator-jator! astoa geurea joguk-eta. Bilbao IpuiB 23. Bide-ertzean jarri zan tenpleu-tenpleu, atseden artu gura bai-lukean. Ib. 96. Etzun tenpleu-tenpleu ta loari emon eutson. Ib. 37.
Erdu zan etxera ba tenplau tenplau, gertu, bere andriaz barriketaldi bat egiteko. Kk Ab II 8. Tenpleu-tenpleu, mutil! Jator-jator! astoa geurea joguk-eta. Bilbao IpuiB 23. Bide-ertzean jarri zan tenpleu-tenpleu, atseden artu gura bai-lukean. Ib. 96. Etzun tenpleu-tenpleu ta loari emon eutson. Ib. 37.
4.
(V-gip)
Ref.:
SM EiTec1 (ezten); Etxba Eib.
.
Templar, acerar. " Larregi tenplautako eztenak denpora gitxiko bizixa " SM EiTec1 (s.v. ezten). "Templar las piezas, y los mismo se dice de cementarlas. Akabatzallia gandik tenplera, tenplau barik ba, piezak burdiñan gelditzen dira, galtzairutu biarrian " Etxba Eib. En DFrec hay 4 ejs. de tenplatu. .
Templar, acerar. " Larregi tenplautako eztenak denpora gitxiko bizixa " SM EiTec1 (s.v. ezten). "Templar las piezas, y los mismo se dice de cementarlas. Akabatzallia gandik tenplera, tenplau barik ba, piezak burdiñan gelditzen dira, galtzairutu biarrian " Etxba Eib. En DFrec hay 4 ejs. de tenplatu. .
5.
Mojar.
(Parece tratarse de confusión con trenpatu
).
Ez busti isoporik urian; / ardotan sar ezazu, / an bertan tenpla zazu, / illian bein bizian / zalia naizen bezela. JanEd I 130 (cf. ib. 132, en otra vers., trenpa zazu).
Ez busti isoporik urian; / ardotan sar ezazu, / an bertan tenpla zazu, / illian bein bizian / zalia naizen bezela. JanEd I 130 (cf. ib. 132, en otra vers., trenpa zazu).
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
