menpetu
menpetu.
Tr. Documentado en autores meridionales desde mediados del s. XVIII, aparece tbn. en Eguiateguy e Inchauspe (con el sdo. de 'someterse') y Lhande (ezin menpetuzko). La var. menbetu es usada por autores aranistas.
1.
(V, G ap. A; Lar, Añ, vEys (G), H),
menbetu.
Dominar.
"Dominar",
"imperar, mandar", "poseer"
Lar,
Añ.
"Subordinar, menpetu; subordinado, menpetua
"
Lar (
in
Aq 1442
).
"Rendir, sujetar"
Añ.
v. mendetu, menderatu.
Zorionekoak mansoak, zerren oiek menpetuko duten lurra.
(Mt 5, 4).
CatBurg
44.
(Cb CatV 62 poseidu edo menpetu, Ur menpetu)
Naibaga gogorrez bete eban Octaviano agintarija, ezin menpetutiak Bizkaitarrak.
Astar II VII.
Erromako / enperadoreak / nai ebazan menpetu / euskaldun zagaiak.
Zav Fab,
RIEV 1907, 92.
Onek lango gizonak / topetan dira aurrez, / menpetuta <-tuka> daukenak / mundua negarrez.
Azc PB 348.
[Españarrak] emeretzigarren gixaldi onetan menbetu ta zatittu gaiozak.
AG 623.
Aintzargiz bekokia burestundaba darakus, erriak eta erri-bakaldunak menbetuaz.
Arriaga Lekob 26.
Ludian ezta sortu egia menpetzea / unetxo baten bere lortu leikeanik.
GMant Goi 15.
Eriotzea menpetu ta betiko bizitza ekarri dauskun Salbatzallea.
Eguzk LEItz
121.
Senarra bezela, sui-gaia ere oso menpetu dezu.
Alz Burr 17.
Amerika be menpetu eban indarrez.
Enb 163.
v. tbn. Arriand JEL 1907, 21 (menbetu).
2.
(Lar).
(Aux. intrans.).Someterse, rendirse.
"Manciparse, sujetarse"
Lar.
Eztaitelakoz lürrian arimalik plazeraz gizona beno khoiagorik [...] ezetare betere meskabier menpetüagorik.
Egiat 237.
Batzuk menpetu edo humildau iakozan Jangoikuari.
CrIc 15.
Bat-baten menpetu nintzan / lo gozo baten eztira.
Ib. 212.
Jinkoaren boronthatiaren egin nahia, hari menpetürik osoki egoitia.
Ip Hil 184 (v. tbn. 13).
EZIN MENPETUZKO.
Invencible, indomable.
Erromako tropa oste ezin menpetuzkoak.
Lh EEs
1915, 235.