NOEREN ONTZIA

AZKOITlKO HERRIARI, LANGILEEI BATEZ ERE (ca. 1920)

[…] Langileak, heldu da denbora. Orain behar dugu hartu geurekin geure indar guztia. Ordua da geure lo kaltegarri honetatik esnatzeko. Zabaldu begiak eta ikus ezazu zer borroka dabilen zure inguruan. Borroka txit gogorra, guretzat alderdi handia daukana. Lau urte borrokan pasatu ditugu zerbait geure bizitza lasaitzearren, goseak hor pasatu genituen hamaika aste, hor geure odola eman genuen geure alderdia gordetzearren, eta gaur ez dugu ezertxo ere egingo? Horren erraz utziko ote ditugu horrenbeste saiatuta ekarritako ondasunak? Gogoratu ondo lehenago zer ginen eta zer modutan lan egiten genuen, gure guraso zaharrak nola izan ziren, eta begiratu orain nola aurkitzen zaren. Oraindik ondo izateko falta duzula esango duzu. […]

Galdetu zeure buruari: Zer da nire eguneroko janaria? Zer deskantsu ematen diot neure buruari? Nola bizi dira nire emazte eta umeak? Ondo galdera denei erantzun iezaiezu, ikusiaz eta aitortuaz garbi gertatzen zaizuna. Ez zaitez tristetu, langile gizajoa, ez; orain ez da tristatzeko denbora. Geure buruen alde lan egiteko ordua da. Tristatzeko arrazoi asko daukazu, zergatik ikusten duzun zeure izate ona galtzen. Eguneko nekea ordaintzeko jan behar duzunik ez duzu, eta, hori asko ez dela, oraindik beste arantza batek min handiagoa ematen dizu. Hainbeste maite duzun emaztea ikusten duzu tratu txarrarekin lehengo antzik ez duela, kolore hilarekin, osasun koskorrarekin bizi ezinean, nahigabez beteta bere haurtxoentzat ezin inguraturik behar dutena. Zure umeak aurpegi tristearekin aurkitzen dituzu, ez dutelako zerekin isildu beren gosea, zerekin txukun estali beren gorputza. Besoak tolestu eta egongo zara ezer egin gabe horiek ikusita?

Kaleko harriek berek ere negar egingo lukete adituko balute zenbait langileren etxean gertatzen dena. Negarra ez da sendagaia. Malkoa begietatik irtenarekin ez duzu aurkituko zure zoriona. Beste zerbait egin behar dugu. Non aurkituko dugu geure sendagaia? Elkartean. Ezer egingo badugu elkartu egin behar dugu langileak elkarrekin, baina egiazko elkarteetan. Elkarte horietan ikusi eta ikasi behar dugu non eta nola aurkituko dugun ondo izatea. Hau langile guztiok egin behar duguna da. Ez utzi besteentzat lan hau, norberak egin behar du bere aldetik ahal duen ahalegin guztia. Ikusi dituzu lehenago zer gauzak nahigabez betetzen duten zure bizitza. Baita ere erakutsi dizugu non dagoen zure sendagaia. Orain bihotzik baduzu, maitasunik baduzu, odolik zainetan badaukazu, etorri elkartera. […]

Anaiak: Elkar ondo ezagutzen dugu eta horregatik hitz egin dezagun geure lan-kontuan. Aspaldian ikusten dugu nola egiten diguten nagusiek ahalegin tokatzen diren orduak baino gehiago sartzeko, extraordinarioa pagatu nahi ezik. Zortzi orduan osatuko ditugu geure nagusiak, ez eduki kuidadorik. Dutenean izaten dira estu eta presa. Ez dutenean, egon behar izaten dugu. Horregatik denak errespetatu zortzi orduak. Horietan egin zintzo lana, baina minutu bat gehiago ez.

Pentsatu berriz gero zer daukagun. Hogeita hamar bat urte izatera heltzen zarenean, gehiago lan horretan egiteko gauza ez zarenean, zer egin behar duzu? Orain da ordua neurriak hartzeko; ez gero damu izan. Aspertu gara denentzat bakarrik beti borrokan jarduten; min ematen digu geure kontra, gu nondik galduko dabiltzanak guk borrokan alkantzatutakoa hartzen [ikusteak]; gaurtik aurrera beste gauzaren bat pentsatuko dugu. Besteek sufritzen dutena, bada, guk ere sufrituko dugu, baina gure bizkarretik inork ez du barrerik egingo.

Denok egin behar dugu lana, denok elkarri lagundu. Diruak orain darabil borroka ikaragarria lanarekin. Orain, ez gero, hartu behar dugu erabaki hau.

Ez dugu jardungo lanean, ez zentimo bat merkeago, ezta minutu bat ere gehiago. Hau da gaur mundu guztiko langileen erabakia. Guk ere hala hartu behar dugu. Aurrera, langileak, ez atzera egin.

Makinisten Anaitasuna
Sindikatu Katoliko Librea, Azpeitia, Imp. Arregui, ca. 1920.

MENDIGUREN ELIZEGI, Xabier, IZAGIRRE, Koldo (1998). Euskal Literaturaren Antologia. Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza. Donostia: Elkarlanean Ikastolen Elkartea. (234-236).