1. Fleury-devant-Douaumont herria (Meuse, Frantzia), 1916ko ekaineko konbateetan erraustua.
FLEURY DEITZEN ZUTEN HERRIXKA XURI POLLIT BATEAN
Jean Elizalde “Zerbitzari”
Gure ametsak…
Ez nuke haatik juramentu egin nahi batzuek eta bertzeek ez dutela beren lo gozoan ametsik egiten.
Nahi eta ez noizbait gogorat etorri behar dute Verdunen ikusi ditugunek: lurra hala itzulia, iraulia hainbertze eremutan, non begiak heda ahala ez baitute belar ondo bat ikusten; oihanak hala zirtzikatuak, non dudatzen baituzu sekulan arbola ondo bat ere izan den han; herrixkak eta herriak hala erroz gora emanak non harri meta bat baizik ez baita gehiago ageri, etxe orde….. Baina gure ametsetan gehienik ikusiko duguna da naski hauxe: Fleury deitzen zuten herrixka xuri pollit batean, Douaumont delakotik hurbil, emazteki gaztexko bat jarria, hamar bat hilabeteko haurra besoetan, hila; eta urrunxeago, bi gizon zahar, elkarri lotuak eskua eskuan adio errateko bezala, hilak haiek ere…
Ez, holakoak ez daitezke ahantz.
LURRA HARAT-HONAT DABIL
Jean Saint-Pierre “Anxuberro”
Ez da gehiago pezoin arterik hor gaindi, lurra iraulia da gau eta egun, bazter guzietan zulokatua. Alimaleko zulo haietan gordetzen da gizona. Baliteke bakoitzaren barnean hamabortz zaldiren tokia. Lurra osoki errea, biluzia, larrutua, belar ondorik gabe. Oihanak eta oro irentsiak, xehakatuak, egur kozkor hondar batzuk han-hemenka…
Laztura batek hartzen du gizona hor sartzean, obusen harramantza izugarriak inarrosten dituelarik bazter guziak. Sar zulo batean. Ez dakizu noiz artio iraunen dizun zure aterpeak. Orobat bertze zulo batek irentsiko du zurea, obus handi bat aldean erortzearekin: ezen lurra harat-honat dabil, itsasoko ur handien pare, atzemanak oro uzkailirik ehorzten dituela.
IKUS HAU ERE
BIDEGAIN, Eneko (2013). Lehen Mundu Gerra «Eskualduna» astekarian. Iker-30. Bilbo: Euskaltzaindia.
Irudiak:
- Le Pays de France, 1916ko uztailak 6.
- Oeuvre personnelle, via Wikimedia Commons.
