XINAURRIA ETA XORIA

Mikel Laboa

Piarres Ibarrart (Jatsu, Lapurdi, 1838 – Baiona, Lapurdi, 1919)

Testu mota: Abestia

Garaia: 1955 (1878)

Atala: Abestiak

Gako hitzak: Lore Jokoak alegiak

Esoporen “Inurria eta txirrita” alegiaren aldaera.

Primadera hastetik uda azkenerat,
Xinaurria bazoan landa bazterrerat;
Xori papo gorria arbola gainerat,
Egun oroz juaiten zen kantuz aritzerat,
Eta xinaurriari trufa egiterat.

Xinaurria goizian hasia lanari,
Egun guzietako duen gogoari,
Karga ezin altxatuz zen nigarrez ari;
Xoria itzalpetik kantu eta irri.
Xinaurriak derauko zerbeit erran nahi:

—Xoria, hitz hau diat hiri erraiteko.
—Nik ere bi beharri hire aditzeko.
—Kanpuan baduk hainitz ontasun biltzeko,
Emak xoko batean neguan jateko,
Lanean hasten bahiz, ez zauk dolutuko.

Xinaurri lepho mehe itsusi kiskila,
Ez nitzauk hire ganat jiten deusen bilha;
Lanian ez duk ari ihizi abila,
Utzak, utzak hik ere lan hori, ergela;
Berdin urthe guziez jiten duk uztaila.

Negu beltza heldu da abendoarekin,
Horma eta elhurra, haize hotzarekin;
Xinaurria orai da, gauza frangorekin,
Ongi jan et'edaten bere lagunekin,
Xoria zer egin den nahi luke jakin.

Xinaurria goizean badoa kanporat,
Xoria ere berdin lekhura:
—Kanta zak, kanta orai kantu pollit hura.
—Nundik kanta dezaket, oraino barura,
Sarraraz nezak, othoi, hire etxolara.

—Haizen bezalakoa, hoakit bixtatik,
Zer behar othe duk hik ene etxolatik?
—Emak aphur bat bederen hire askaritik,
Othoi, begira nezak gosiak hiltzetik,
Gehiago ez diat erranen gaizkirik.

— hizalakotz ez nauk urrikaltzen,
Ikhusak, ikhus, orai zertaratu haizen;
Jinkoak eman onez ez hiz baliatzen,
Jakintzak negukoa udan dela biltzen,
Goratzekotz lehenik ikhasak aphaltzen.

Xinaurriak ziona erran xoriari
Erran ahal daiteke mundu guziari:
Alferra dela usu gose'ta egarri.
Lot gaiten beraz denak bihotzez lanari,
Lurreko'ta zeruko egitekoari.

Euskara batuan .

Bertso-sail honek ohorezko aipamena irabazi zuen Donostiako Lore Jokoetan 1879an.

Bertsolaritzaren historia II [Patri Urkizuren edizioa], Etor, 1991.

https://klasikoak.armiarma.eus/