Lehorreratzea, Buenos Aires, ca. 1890.
Zaharrena, Luis Mari, sorora sokil haustera joaten zirela, zerura begira kolperik jo gabe egoten zen. Aitak hala esaten zion:
─Sokila jo ezak!
Eta semeak:
─Aita: uste al du, berori bezala, sokil jotzen arituko naizela ni? Beste bide bat eramango dut nik, bai!
Hala, Donostiara kafe-pintxe joan zen, hamahiru urterekin. Gero, soldaduskara ez joateagatik, Frantziara desertore joan zen, lehenengo Burdeosera, eta handik Parisa, dena oinez. Hiru lagun omen ziren: Luis Mari hau, italiar bat eta bestea beste nazio batekoa. Arbola gainetara igota pasatzen zuten gaua. Luis Mari horrek bere izena eta seinak makilan jarriak zituen, zerbait gertatuta ere, nor zen jakin zezaten.
Paristik Ameriketara pasatu zen, Buenos Airesa. Hemen hoteletan lan egin zuen.
Bi aldiz etorri zen Ameriketatik. Lehenengoan, Hendaiaraino, soldaduskako denbora pasatu gabea zuelako eta Espainian sartzerik ez zeukalako. Etxekoak hara joan zitzaizkion. Bigarrenean, etxera etorri zen bere andrearekin. Ameriketan ezkondua zen. […]
Beste semea, Pedro, Pello Errotaren besoetakoa zen. Periko esaten zioten.
Oiartzunen ezkondu zen, baina anaia zaharrenak Ameriketara eraman zuen. Zapateroa, barberoa eta igeltseroa zen. Ez zen inoiz etorri. […]
Sabina ohean ia hilean zegoela, hitz hauek esaten sumatu zuten behin batean:
─Ai, Periko,
nirekiko,
ni hilko,
ta ni ikustera
zu ez etorriko!
ZAVALA, Antonio (1965). Pello Errotaren itzala. Donostia: Auspoa Liburutegia. (103-105 eta 114).
IKUS HAU ERE
IRIONDO, Josemari (2010). Antonio Zavala. Bidegileak bilduma. Gasteiz: Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu Nagusia.
Irudia
Archivo General de la Nación Argentina. 
via Wikimedia Commons.
