NOEREN ONTZIA

Hezkuntzarako Euskal Testuak

IZEN SEPARATISTAK

Joan Mari Torrealdai (Forua, Bizkaia, 1942 – Usurbil, Gipuzkoa, 2020)

Testu mota: Saioa

Garaia: 2000 (edukiaren garaia: 1937-1938)

Atala: Hizkuntza


Gotzon Egañak Euskal-irakasbide laburra [gramatika liburua] aurkezten du zentsurara 1962an. Liburua Donostiako Delegazioan entregatu zen. Hemengo delegatuak bere gomendio-txostena bidali zuen Madrila. Liburutik eliminatu behar ziren puntuen artean honako hau ageri da:

2. Debiera eliminarse de este método vasco, todo santoral separatista que aparece en el conjunto de su texto al emplearse nombres propios sin ninguna raigambre en la lengua vernácula, tales como 'IÑAKI' (Ignacio); 'KOLDOBIKA' (Luis); 'MIKEL' (Miguel); 'NEKANE'; 'EDURNE'; etc. etc.

Donostiako gomendio hau Madrilen agindu bihurtzen da, horretarakoxe idatzia baitzen: "Deberán eliminarse de este método vasco, todo santoral que aparece en el conjunto de su texto el emplearse nombres propios sin ninguna raigambre en la lengua vernácula". Horrelaxe, hitzez hitz.

Sistematikoki borrokatu da zentsura izen mota hauen aurka. Zentsura bakarrik ez, gainera. Lehen urteetako frankismoak gogor jokatu du euskal izenen aurka, iseka eta barre eginez, isunak ezarriz, eta erregistroan nortasuna ukatuz.

Frankismoaren gorrotoa, benetako gorrotoa, Arana Goirik moldatu zituen izenen aurkakoa da. Luis Antonio de Vegak sekulako testuak ditu, iseka eginez. Donostiako prentsan ere agertu zen makina bat horrelako. Hona adibide bat, El Diario Vasco-ko Sirimirik idatzia 1937an:

Duele verdaderamente oír que a un chaval le llamen a voz en grito: ¡lmanol! o ¡Joseba! El crío no tiene la culpa ni ha cometido ningún delito para que su propia madre le apedree con esa fonética de volapük que para andar por casa en alpargatas y mangas de camisa, 'inventaron' unos cuantos separatistas que se consideraban 'eminensias o así'. No pedimos que venga , pero sí que las emacumes supervivientes se vayan dando cuenta de que hay cosas y nombres que se han acabado 'per omnia secula seculorum'. ¿No le basta con supervivir? Supervivir no quiere decir vivir superiormente, ¿eh?

[…] 1976ko otsailaren 20an amaitzen dira legez istoriook. Ministro Kontseiluak erabakitzen du edozein hizkuntzatan inskriba daitezkeela izenak Erregistro Zibilean. Bazen ordua!

Ume bati “Yonchu” deitzeagatik jarritako isuna (1938).

TORREALDAI, Joan Mari (2000). Artaziak. Euskal liburuak eta Francoren zentsura, 1936-1983. Zarautz: Susa. 113-115.

IKUS HAU ERE

Joan Mari Torrealdai Susa argitaletxearen “Literaturaren Zubitegia” webgunean.

Irudia

Piotr VaGla Waglowski, www.vagla.pl via Wikimedia Commons.

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper