NOEREN ONTZIA

Zortzi milioi lagunek bizia galdu zuten eta sei milioi kolpatu ziren Lehen Mundu Gerlan. 1914 eta 1918 artean iragan zen gerlan, Frantzia osoki suntsitu zen. Hilak eta desagertuak kontuan hartuz, milioi bat eta erdi lagun zendu ziren lau urte luze iraun zuen desmasian. Orduan, 39 milioi herritar zituen Frantziak, eta zortzi milioi mobilizatu ziren gatazkan parte hartzeko. Kalte handiak izan ziren, lehen borroka mekanizatua izan baitzen. Lehen aldikoz, motorren indarrak, ibilgailu blindatuen loditasunak eta armak ekoizteko gaitasunak nagusitu zitzaizkien gizonen indarrari eta kuraiari.

1918ko hazilaren 11n, Alemaniak amore eman zuen, eta armistizioa izenpetu zen. Lau urteko guduak kalte handiak sortu zituen Ipar Euskal Herrian ere. Laneko on ziren gizonez hustu ziren herriak eta etxaldeak.

Lapurdi aldeko gizonak Baionako 49. infanteria erregimentuan borrokatu ziren. Ipar Euskal Herriko 6.000 soldadu hil eta Pirinio Atlantikoetako departamenduko 50.000 herritar kolpatu ziren. Biktimen familiek eta, oro har, herritar gehienek frantses abertzaletasun sentimendua sentitu zuten, lehen aldikoz.

DOLOSOR, Franck (2009). Senperetik Senperera. Begirada bat XX. mendeari. Donostia: Elkar. (45-46).